نشان ملی مرغوبیت صنایع دستی

معاونت صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از سال 90 برگزاری داوری نشان ملی مرغوبیت صنایع دستی را بر پایه اهداف پروژه سازمان یونسکو درخصوص اعطای نشان مرغوبیت صنایع دستی اعم از ایجاد استانداردهای دقیق مرغوبیت در صنایع دستی، ترویج نوآوری، و کمک به بازاریابی این محصولات، همچنین به منظور حضور موفقتر در برنامه داوری بین‌المللی، پایه گذاری نمود.

داوري نشان ملي صنايع­دستي كشور رويدادي است كه به صورت دوسالانه با اهداف معين برروي آثار توليدي صنايع­دستي سراسر كشور توسط هیات داوران متشکل از متخصصین و خبرگان صنایع دستی در داخل و بیرون از سازمان انجام مي­شود. هیات داوران محصولات دريافتي را بر اساس 4 معيار مرغوبيت، اصالت، نوآوري، قابليت بازاريابي، و دو پيش شرط احترام به ارزش‌هاي محيط زيست در بکارگيري مواد و تکنيک‌هاي توليد و مسئوليت اجتماعي ارزیابی نموده، آثار منتخب گواهی (نشان) مرغوبیت صنایع دستی را دریافت می نمایند.

در اولين دوره داوري نشان ملي مرغوبيت صنايع دستي در سال 1390 از 753 اثر ارائه شده در برنامه داوري، 335 اثر نشان ملي را دريافت نمودند.

در دومين دوره داوري نشان ملي مرغوبيت صنايع دستي در سال 1392 از مجموع 967 اثر ارائه شده در برنامه، 622 اثر نشان ملي را دريافت نمودند.

در سومين دوره داوري نشان ملي مرغوبيت صنايع دستي در سال1394 از مجموع 2106 اثر تأييد شده در کميته داوري استاني راه يافته به برنامه ، 1696 اثر مورد ارزيابي قرار گرفته که از اين تعداد 1139 اثر نشان ملي مرغوبيت صنايع دستي را کسب نمودند.

در چهارمین دوره نشان ملی مرغوبیت صنایع دستی در سال 1396 از مجموعه 750 اثر تأييدشده در داوری استانی از این تعداد 346 اثر نشان ملی مرغوبیت صنایع دستی را کسب نموده­اند. این داوری به صورت دو مرحله استانی و کشوری برگزار گردید؛ داوری استانی از اول شهریور ماه شروع و اول آبان ماه به اتمام رسید؛ داوری کشوری در سال آذر ماه شروع گردید و در تاریخ 5 دی ماه پایان یافت.

اهداف برنامه:

·        ایجاد مکانيسم کنترل کیفیت بمنظور ارتقاي کيفي محصولات توليدي صنايع دستي

·        كمك به بازاريابي محصولات صنايع دستي با قيمت تمام شده مناسب از طريق ارتباط بين كيفيت و کميت

·        ايجاد انگيزه مناسب جهت بروز استعدادها ، نوآوري و خلاقيت در توليد صنايع دستي

·        ايجاد رقابت سالم بين صنعتگران و هنرمندان كشور و شناسايي نوآوري‌ها و ابتکارات در گروه‌هاي مختلف صنايع دستي

·        تبيين جايگاه بسته بندي جهت محصولات صنايع دستي

·        تسهيل در شناسايي، انتخاب ومعرفي آثار برگزيده جهت شرکت در برنامه داوري نشان بين‌المللي مرغوبيت صنايع دستي

·        ايجاد انگيزه و رعايت شاخص‌هاي بازاريابي بين‌المللي درتوليدات صنايع دستي

·        كاربردي نمودن آثار با حمايت از خلاقيت فردي وابتكار درطراحي توليدات صنايع دستي

معیارهای ارزیابی:

مرغوبيت: مرغوبيت يک محصول در صنايع دستي وابسته به عواملي چون استفاده از مواد اوليه طبيعي برگشت پذير، کيفيت مطلوب در ساخت، اجرا و پرداخت نهايي محصول، رعايت کليه نکات ايمني و بهداشتي محصول، تناسب مواد مصرفي در ساخت محصول با کاربرد مورد انتظار از محصول و توانايي محصول در تامين نيازهاي مادي و معنوي مصرف کنندگان است.

اصالت: اصالت طرح و عدم بكارگيري از طرح‌هاي غير ايراني. نمایش هويت فرهنگي و ارزش‌هاي زيبايي‌شناسي ايراني

نوآوري: نوآوري در فرآيند توليد، طراحي، عملكرد محصول و فرآوري مواد.

قابليت بازاريابي و عرضه در بازار: قابل عرضه بودن محصولات در بازارهاي داخلي و خارجي از حيث قيمت (تعادل بين قيمت و کيفيت)، بسته‌بندي و سفارش پذيري، کاربرد محصول، استفاده ايمن و مطمئن بوسيله خريداران بالقوه و ماندگاري محصول.

پيش شرط‌ها:

·        احترام به ارزش‌هاي محيط در بکارگيري مواد و تکنيک‌هاي توليد : بکارگيري مواد و رنگ‌هاي خام، تأمين پايدار مواد خام و استفاده از مواد قابل بازيافت

·        مسئوليت اجتماعي توليدکننده: رعايت حقوق عوامل توليد، مصرف‌كنندگان و احترام به قوانين کار

مزایا:

·        اعطای گواهی نشان مرغوبیت به عنوان تأييدی بر مرغوبیت و اصالت اثر

·        حمایت از هنرمندان دارای نشان جهت شرکت در نمایشگاه های داخلی و خارجی

·        انجام فعالیت‌های تبلیغاتی اعم از برگزاری نمایشگاه‌ها، چاپ کتاب و کاتالوگ و ... جهت آثار دارای نشان

·        برگزاری کارگاهی آموزشی ویژه دریافت‌کنندگان نشان

نشان بین‌المللی مرغوبیت و مهر اصالت صنایع دستی

نشان مرغوبیت صنایع دستی یونسکو از سال 2001 آغاز شد و از سال 2006 به مهم‌ترین پروژه سازمان یونسکو در حوزۀ صنایع دستی تبدیل گردید و با گسترش طرح حمایتی این سازمان پس از آسیای غربی و مرکزی به آسیای شرقی رسید. جمهوری اسلامی ایران از سال 2007 در این طرح به همراه دیگر کشورهای منطقه آسیای مرکزی شامل کشورهای قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان مشارکت نموده است. از سال 2014 این برنامه از سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) به شورای جهانی صنایع دستی (WCC) منتقل گردید و به‌طور آزمایشی در آگوست 2014 برابر با شهریور 1393 در شهر جاکارتا پایتخت کشور اندونزی برگزار شد. رویداد نشان مرغوبیت صنایع دستی به‌صورت برنامۀ دوسالانه برگزار می‌گردد.

سال 2007، برنامۀ داوری مهر اصالت در شهر دوشنبه کشور تاجیکستان برگزار شد و در این برنامه ایران موفق به دریافت 6 نشان برتری و مرغوبیت گردید. همچنین کشور قرقیزستان 16 اثر، ازبکستان 11 اثر، قزاقستان 2 اثر و تاجیکستان 2 اثر مهر اصالت صنایع دستی دریافت نمودند.

سال 2008، کشور ایران میزبان برگزاری برنامۀ داوری مهر اصالت یونسکو بود و موفق به دریافت 45 نشان گردید که به لحاظ آماری درخشان بود.

سال2010 به دلیل حجم بالای متقاضیان و تعداد بالای آثار شرکت‌کننده، داوران بین‌المللی به ریاست سرکار خانم جونکو تانیگوچی مجدداً در ایران حضور یافتند و در این دوره نیز صنعتگران و هنرمندان ایرانی توانستند 65 اثر را به تأييد داوران محترم یونسکو برسانند.

در سال 2014 پروژۀ مهر اصالت از سازمان یونسکو به شورای جهانی صنایع دستی (WCC) منتقل گردید و مقرر شد برگزاری برنامۀ مذکور به صورت هر دوسال یکبار از سوی این شورا ادامه یابد. در همین سال برابر با 1393 شمسی، برنامۀ داوری مهر اصالت به طور آزمایشی از سوی شورای جهانی صنایع دستی برگزار گردید و 3 اثر منتخب نشان ملی مرغوبیت صنایع دستی از ایران برای برنامه داوری بین‌المللی مهر اصالت به شهر جاکارتا (پایتخت اندونزی) ارسال گردید. به گزارش سرکار خانم غدا حیجاوی رئیس محترم شورای جهانی صنایع دستی در آسیا و اقیانوسیه، از 7 اثر انتخاب شده در غرب آسیا (افغانستان، بحرین، ایران، عراق، اردن، کویت، لبنان، عمان، فلسطین، قطر، سوریه و عربستان سعودی) دو اثر از هنرمندان ایرانی موفق به اخذ گواهی بین‌المللی مرغوبیت صنایع دستی از شورای جهانی صنایع دستی گردید.

در سال 2016، از میان 16 اثر، مجموعاً 10 اثر موفق به دریافت نشان گواهی بین‌المللی مرغوبیت صنایع دستی شدند. در سال 2018-2017 نیز مجموع 46 اثر به دریافت این نشان نایل گردیدند.

·        معیارهای ارزیابی:

درجه عالی کیفیت: که شامل استفاده از مواد اولیه مرغوب، تکنیک های عالی و استاندارد و توجه ویژه به اجزا می باشد.

اصالت: به این معنا که هویت و ارزش های فرهنگی در اثر بازتاب یافته باشد.

ابداع و نوآوری: ترکیب مضامین سنتی و معاصر و به کار بردن خلاقیت و ابتکار در طراحی اثر دیده شود.

رعایت مسائل زیست‌محیطی: مراحل تولید اثر مخرب محیط زیست نبوده و مواد مورد استفاده در آن قابل بازیافت باشد.

قابلیت عرضه در بازار: به این معنا که اثر مورد پسند بازار جهانی بوده و امکان بازاریابی داشته باشد و تناسب کیفیت و قیمت در آن رعایت شده باشد.