به گزارش خبرنگار میراث‌آریا، آیین افتتاحیه بازگشایی نمایشگاه آجرهای لعابدار مانایی استردادی از سوئیس که شامل ۵۱ قطعه است، صبح امروز دوشنبه ۲۳ اسفندماه ۱۴۰۰ با حضور مرتضی ادیب‌زاده سرپرست اداره کل موزه‌ها، جبرئیل نوکنده رئیس کل موزه ملی ایران، کیم زیتسلر کاردار سفارت سوئیس در تهران، احمد رحمانی رئیس شورای شهر بوکان و نمایندگان مردم بوکان در مجلس شورای اسلامی در محل موزه ملی ایران برگزار شد.
پیگیری استرداد صد شیء از ۵ کشور
در این مراسم ادیب‌زاده موضوع استرداد را جزو مهم‌ترین موارد مورد پیگیری اداره کل موزه‌ها عنوان کرد و گفت: «خوشحالیم که امروز شاهد نتیجه یکی از مهم‌ترین پرونده‌ها در این حوزه هستیم. همچنین هم‌اکنون ۱۳ پرونده استرداد در دست پیگیری است که شامل حدود صد قطعه مشخص از کشوهای آمریکا، مجارستان فرانسه، انگلستان و نروژ هستند.»
تحویل کتیبه‌های تخت جمشید از سوی دانشگاه شیکاگو
سرپرست اداره‌کل موزه‌ها تصریح کرد: «کارهای حقوقی این پرونده‌ها انجام شده است و به زودی در سال ۱۴۰۱ اقدامات انتقال انجام می‌شود. همچنین دانشگاه شیکاگو کتیبه‌هایی از تخت‌جمشید را آماده تحویل دارد.»
بازگرداندن ۳ هزار شیء به کشور طی ۱۵ سال
ادیب‌زاده ادامه داد: «از سال ۱۳۸۴ تا کنون ۳هزار شیء مسروقه که از کشور خارج شده بودند به کشور بازگردانده شدند و در معرض عموم قرار گرفتند.»
او دیپلماسی فرهنگی را از اهداف مهم وزارتخانه عنوان کرد و گفت: «موضوع استرداد اشیای فرهنگی‌تاریخی نیاز به تعامل بین کشورها دارد که دستگاه دیپلماسی به مثابه پل ارتباطی در این راستا عمل می‌کند.»
ادیب‌زاده همچنین از همکاری‌های وزارت خارجه سفارت سوئیس تشکر و ابراز امیدواری کرد که در سال‌های آتی شاهد استرداد اشیای بیشتری به کشور باشیم.
برگزاری نمایشگاه در بوکان در هفته میراث‌فرهنگی
سرپرست اداره‌کل موزه‌ها در پایان بیان کرد: «به شورای بوکان قول می‌دهم در هفته میراث‌فرهنگی برای برگزاری این نمایشگاه در بوکان بر نامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهیم.»
بازگرداندن ۱۸ مجموعه اشیای مسروقه به موزه ملی
در ادامه نوکنده با اشاره به تخریب و قاچاق اشیای فرهنگی‌تاریخی به‌عنوان یکی از معضلات این حوزه، بیان کرد: «با تلاش‌های دیپلماسی انجام‌شده ۱۸ مجموعه از اشیای فرهنگی‌تاریخی مسروقه به موزه ملی ایران بازگردانده شده است.»
او استرداد این اموال را تلاش ایران‌شناسان و باستان‌شناسان فعال در موزه‌های اروپایی دانست که گواهی دادند این آثار متعلق به ایران هستند.
رئیس کل موزه ملی ایران از مقامات دولت سوئیس که برای بازگرداندن این اشیا به ایران تلاش فراوان کردند، تشکر کرد و به نقل قول از سفیر سوئیس گفت: «سوئیس محل امن برای قاچاقچیان اشیای فرهنکی نیست.»
نوکنده همچنین اطلاعات تاریخی استخراج‌شده در ارتباط با بوکان را مربوط به تلاش‌های سه باستانشناس بزرگ ایرانی اسماعیل یحیایی، بهمن کارگر و یوسف حسن‌زاده دانست و گفت: «این نمایشگاه به زودی در بوکان که زادگاه اصلی این آجرها است برگزار می‌شود. همچنین باید این آثار در استان‌های غرب کشور کرمانشاه، کردستان، لرستان و آذربایجان غربی و شرقی در معرض دیدم عموم قرار گیرد.»
او در پایان اعلام کرد که موزه ملی ایران با بازگشایی این نمایشگاه رسما به استقبال نوروز می‌رود.
حفاظت از میراث‌فرهتگی و مبارزه با قاچاق وجه اشتراک ایران و سوییس
کیم زیتسلر کاردار سفارت سوئیس در تهران دیدن گشایش نمایشگاهی از آثار خلق شده در ۲۸۰۰ سال قبل را لحظاتی ویژه دانست و افزود: «چنین اتفاقی هر روز رخ نمی‌دهد. من باستانشناس نیستم اما می‌توانم زیبایی‌های خلق شده و کوشش هنرمندان برای ساخت این آثار را درک کنم.»
او با بیان اینکه این آجرها بصیرت قابل توجهی نسبت به دوره مانایی را به ما می‌دهد، بیان کرد: «نمی‌دانم این آجرها چگونه کشف و مسروق شد، اما می‌دانم حفاظت و مراقبت از اشیای تاریخی طی ۵۰ سال گذشته پیشرفت شایانی داشته است.»
زیستلر به پیمان ۱۹۷۰ یونسکو مبنی بر قانون انتقال اشیای تاریخی اشاره کرد و گفت: «ایران نیز جزو امضاکنندگان این پیمان بوده است و حفاظت از میراث‌فرهنگی و مبارزه با قاچاق آن از اهداف مشترک بین دو کشور ایران و سوئیس است.»
کاردار سوئیس در تهران تصریح کرد: «بر اساس قانون سوئیس اموال مصادره شده باید به کشور اصلی بازگردانده شوند که استرداد این آجرها در همین راستا انجام شده است.»
او با ابراز خوشحالی از اینکه این بخش از میراث‌فرهنگی ایران در معرض نمایش عموم قرار می‌گیرد، این اقدام را خشتی دیگر از روابط بین دو کشور ایران و سوئیس عنوان کرد.
مردم بوکان برای بازدید از این آثار مشتاق‌اند
احمد رحمانی رئیس شورای شهر بوکان نیز با ابراز خرسندی از افتتاح این نمایشگاه بیان کرد: «شهرستان بوکان در جنوب آذربایجان غربی و کردنشین است. مردم این منطقه به آثار باستانی خود علاقه‌مندند و اگر این نمایشگاه در بوکان برگزار شود، مورد استقبال ویژه‌ای قرار می‌گیرد.»
او همچنین از همکاری و تلاش‌های کشور سوئیس، وزارت امور خارجه و موزه ملی ایران برای بازگرداندن این آثار ارزشمند به زادگاه اصلیشان تشکر کرد و افزود: «مردم‌شریف بوکان برای بازدید این نمایشگاه مشتاق هستند. برای برگزاری این نمایشگاه در زودترین زمان ممکن در بوکان اعلام آمادگی می‌کنیم و نهایت همکاری را در این راستا خواهیم داشت.»
انور حبییب‌زاده بوکانی نمایده مردم بوکان در مجلس شورای اسلامی نیز این اشیا را شناسنامه مردم ایران و بوکان دانست و ابراز امیدواری کرد که این آثار در بوکان و مناطق کردنشین به نمایش گذاشته شود.
این آجرهای لعابدار بوکان متعلق به پادشاهی مانا (حدود ۳هزار سال پیش) است که از محوطه قلایچی بوکان در هفت کیلومتری شمال شرق بوکان در جنوب آذربایجان غربی به دست آمده است و در دهه ۱۳۶۰ خورشیدی به صورت غیرمجاز از سوی یک خانواده ایرانی به بندر چیاسو در مرز سوئیس – ایتالیا منتقل شده بود. پس از سه دهه روند حقوقی با مشارکت کشور سوئیس و دستگاه دیپلماسی در ۲۹ آذرماه ۱۳۹۹ به موزه ملی ایران بازگردانده شدند.
در پایان این مراسم از کاتالوگ نمایشگاه آجرهای لعابدار بوکان استردادی از کشور سوئیس و کتاب معماری قلایچی رونمایی شد.
این نمایشگاه تا ۳۰ فروردین ۱۴۰۱ دایر است و علاقه‌مندان با حضور در محل موزه ملی ایران می‌توانند از آن بازدید کنند.