درياچه ها

در استان فارس درياچه هاي متعددي وجود دارد . بيشترين تعداد درياچه هاي دائمي كشور در استان فارس وجـود دارد . اين درياچه ها نقشي مهم در چرخه زيست محيطي و طریقه زندگی دارد . درياچه هاي استان فارس را مي توان به درياچه هاي آب شور و درياچه هاي آب شيرين تقسيم بندي نمود. درياچه هاي آب شور استان عبارت است از : درياچه مهارلو، بختگان، طشك و هيرم. درياچه هاي آب شيرين استان عبارت است از : درياچه پريشان، تالاب ارژن، برم شور، درياچه كافتر، هفت برم، درياچه سد درودزن. وسعت درياچه هاي شور استان تقريبأ 145000 هكتار و وسعت درياچه هاي آب شيرين تقريبأ 30000 هكتار مي باشد.

دریاچه برم شور :

دریاچه برم شور در 25 کیلومتری منطقه بابامنیر قرار دارد و حداکثر طول آن پنج کیلومتر است .

درياچه پريشان (فامور) :

اين درياچه در سه کيلومتري روستاي ايازآباد که در 12 کيلومتري کازرون قرار دارد، به وجود آمده است. آب درياچه پريشان شيرين است ولي براي آشاميدن چندان مناسب نيست .

درياچه مهارلو :

اين درياچه در 27 کيلومتري جنوب‌ شرقي شيراز واقع شده است . این درياچه از نظر کيفي شور و غيرقابل استفاده است . از آب اين درياچه، براي تهيه استخراج نمک طعام استفاده مي‌شود و مکاني مناسب براي زيست پرندگان و حيوانات وحشي محسوب مي‌شود . وسعت درياچه 600 کيلومتر مربع است .

درياچه و تالاب ارژن :

وسعت تقريبي اين درياچه در حدود 2000 هکتار و از جمله درياچه‌هاي آب شيرين کشور است . اين درياچه بخشي از منطقه حفاظت شده ارژن و پريشان است که در فاصله 60 کيلومتري شيراز و در مجاورت جاده اصلي شيراز- بوشهر قرار دارد.

درياچه برم فيروز سپیدان :

درياچه زيبای برم فيروز سپیدان در ارتفاعات حاشيه شمالی شهراردکان در کنار جاده اردکان - مارگون - کمهر واقع شده است . آب اين درياچه از برف های ارتفاعات تأمين می شود.

كوه ها

كوه سفيد :

اين كوه مطابق با جهت عمومي زاگرس از شمال غربي به جنوب شرقي كشيده شده و با 3943 متر ارتفاع ، بلندترين نقطۀ شهرستان اقليد است كه در شمال شرقي استان قرار دارد .

كوه گر :

اين كوه در شمال شهرستان مرودشت قرار گرفته و 3109 متر ارتفاع دارد . جهت عمومي كوه هاي اين شهرستان نيز مطابق با جهت عمومي زاگرس (شمال غربي- جنوب شرقي) مي باشد.

خرمن كوه :

اين كوه در شمال شهر فسا قرار دارد و مرتفع ترين نقطه اين شهرستان محسوب مي شود . ارتفاع قله آن در حدود 3183 متر از سطح دريا است.

كوه تودج :

اين كوه از تنگ كرم آغاز مي شود و در جهت شمال غربي و جنوب شرقي امتداد مي يابد . بلندترين قله آن با 3150 متر ارتفاع در شمال شرقي داراب واقع شده است . كوه خرمن كوه و تودج در تمام زمسان و گاه با اوايل تابستان پوشيده از برف است.

كوه ختابان بوانات :

اين کوه در شش كيلومتری جنوب و جنوب باختری بوانات قرار گرفته و 3362 متر ارتفاع دارد . اين کوه در دو قسمت ختابان خاوری و ختابان باختری قرار دارد و رودخانه های سرميدان و بوانات از اين کوه سرچشمه می گيرند.

كوه قلات بوانات :

اين کوه در در 15 كيلومتری شمال باختری سوريان قرار دارد و ارتفاع آن 2550 متر می باشد . اين کوه به صورت رشته باريک و طويلی از شمال باختری به جنوب خاوری کشيده شده و دره بوانات را از حوضه آبريز کوير ابرکوه جدا می سازد.

كوه قند يله :

اين کوه در دو كيلومتری خاور سوريان قرار گرفته و دره ها و گردنه های معروفی در اين كوه وجود دارد . کوه قنديله 2350 متر ارتفاع دارد و از طرف باختر به رشته کوه قلات متصل است.

رودخانه ها

رودخانه شادكام :

اين رودخانه كه در گذشته به نام رودخانه سارياتن مشهور بود، از چشمه اي به همين نام در ارتفاعات كوه آلماليجه سرچشمه مي گيرد و پس از آبياري دشت نمدان، به درياچه كافتر مي ريزد.

رودخانه فهليان :

اين رودخانه كه مهم ترين رودخانه شهرستان ممسني است ، از به هم پيوستن رودخانه شش پير و رودشير به وجود آمده است كه پس از عبور از كنار كوه قلعه سفيد، وارد منطقه فهليان مي شود .

رودخانه تنگ شيو :

اين رودخانه از كوه هاي كهگيلويه و بويراحمد سرچشمه مي گيرد و پس از طي مسافتي ، در خاك كهگيلويه وارد منطقه ممسني مي شود و در دهستان رستم به رودخانه فهليان مي پيوندد.

رودخانه آغاج :

اين رودخانه از دامنه كوه تابسك در دهستان دشمن زياري سرچشمه مي گيرد و پس از عبور از ميان دره اي در ناحيۀ شمال غربي شيراز ، در حوالي چهل چشمه از منطقه ممسني خارج مي شود.

رودخانه رودشير :

اين رودخانه كوچك از كوه هاي منطقه جاويد سرچشمه مي گيرد و در دهستان جاويد جريان مي يابد و پس از طي مسافتي به رودخانه شش پير در شهرستان ممسني مي ريزد.

از دیگر رودخانه های این استان

رودخانه شش پير، رودخانه پيرآب، رودخانه کر، رودخانه سيوند، رودخانه قره آغاج، رودخانه بشار، ودخانه مارگان، رودخانه چوبخله، رودخانه شور جهرم، رودخانه شور لار، رودخانه مهران شور، رودخانه فیروز آباد، رود پلوار، رودخانه پل فسا، رودخانه خشک، رودخانه دالكی، موند (مند)، رودخانه گله دار ، رودخانه شادكام اقلید، رودخانه اوجان اقلید.

شهرستان هاي استان :

آباده، جهرم، شيراز، لار، ارسنجان، خرمبيد، فراشبند، لامرد، استهبان، خنج، فيروزآباد، مرودشت، اقليد، پاسارگاد، فسا، ممسني، بوانات، زرين دشت، قير و ارزين، مهر، داراب، سپيدان، كازرون و ني ريز شهرستان های استان فارس به شمار می روند .

شیراز

موقعیت سیاسی:

از شمال به شهرستان های ارسنجان، مرودشت، سپیدان، ممسنی و از جنوب به شهرستان های جهرم، فیروزآباد و از شرق به شهرستان های نی ریز، استهبان، فسا و از غرب به شهرستان های ممسنی و کازرون محدود می شود.

موقعیت جغرافیایی:

شهر شيراز امروزی، واقع در استان فارس، بر روي جلگه وسيعي که داراي 15 کيلومتر عرض و 120 کيلومتر طول متوسط مي باشد واقع شده است. شهر شیراز در 51 درجه و 51 دقیقه تا 53 درجه و 40 دقیقه طول شرقی و 29 درجه و 2 دقیقه تا 39 درجه و 57 دقیقه عرض شمالی از نصف النهار مبدا قرار دارد.

شرایط آب و هوایی:

ارتفاع متوسط شهر از سطح دريا 1550 متر است. به علت ارتفاع اين جلگه از سطح دريا و آنچه در نقشه مربوط به بارندگي در سطح کشور بر مي آيد، بارندگي در اين قسمت بيشتر از نواحي ديگر مي باشد. ولي وجود کوههاي مرتفع و بادهاي خشک عربستان در اطراف اين جلگه باعث خشکي هوا مي شود. به طور کلي ريزش برف در شيراز کم است ولي در ناحيه غربي و جنوب غربي آن در زمستان برف هاي سنگين مي بارد. ميزان درجه حرارت در زمستان در حدود 3 درجه زير صفر و در تابستان 38 درجه بالاي صفر است و اعتدال هواي ناحيه از اين جهت است که اين جلگه بين دو منطقه گرمسير جنوب و سردسير شمال قرار گرفته است.

تاریخچه و ویژگی های آثار:

پايه اوليه شهر در سال 74 ه.ق به دست حکام اموی (41 تا 132 ه.ق) گذارده شد. در اين زمان شهر شامل داراللاماره و چندين مسجد و يک بازار بود . از اين تاريخ تا زمان صفاريان ( 261 تا 287 ه.ق )، شهر توسعه طبيعی خود را داشته است. با روی کار آمدن صفاريان (261 تا 287 ه.ق) ، دوره جديدی از تحولات و توسعه شهر آغاز گرديد و در اين زمان بود که مسجد جامع عتيق، نخستين مسجد جامع شهر، ساخته شد. دوره اتابکان – اتابکان سلغری نزدیک به 130 سال در شیراز فرمانروایی کردند و در آبادانی شهر کوشیدند ، مسجد نو در شیراز از بناهای این خاندان است و از شاعران بنام سعدی می باشد. شیراز در روزگار صفویه جایگاه شایسته و ارجمندی داشت. اله وردی خان و پسرش امام قلی روی هم رفته نزدیک به 40سال بر فارس فرمان راندند، در زمان امام قلی خان دو بنای ماندگار از خود بر جای نهاد یکی مدرسه خان و دیگری پل خان می باشند. شیراز در دوره زندیه تاریخ پر فراز و نشیبی را پشت سر گذارد. روزگار کریم خان زند یکی از بهترین و آرام ترین دوران بوده، او مدت 13 سال نسبت به آبادانی این شهر همت گماشت. مجموعه با ارزشی زندیه شامل: ارگ کریم خان، بازار، مسجد، حمام و آب انبار وکیل از یادگارهای این دوران است. حوادثی چون غارت شهر توسط آقا محمد خان قاجار ( 1210 تا 1345 ه.ق ) و زمين لرزه های پی در پی، آسيب زيادی را به اين شهر وارد کرد . با اين وجود، بناهای با ارزشی مانند مجموعه نصيرالملک، مجموعه مشير، مجموعه قوام ، … از جمله آثار با ارزش دوران قاجار می باشند.

فارس

در كتيبه های هخامنشی به صورت پارسه و در نوشته های يونانی به شكل پرسيس آمده و معرب آن فارس است . يونانيان نام ايالت پرسيس را به اشتباه بر تمام ايران اطلاق می كردند . در جنوب ايران تا كرانه های خليج فارس، سرزمينی گسترده است كه از روزگاران باستان، پارس ‌(فارس) نام داشته و از آغاز دوره اسلامی مركز آن شيراز بوده است . اين سرزمين، از چند هزار سال پيش زيستگاه پر رونق اقوام بومی ايران، و به ويژه، عيلاميان بوده و از اين قوم، آثار بسياری در گوشه و كنار فارس، هم چون كورنگون ممسنی، نقش رستم، تخت جمشيد ( مرودشت) به جای مانده است . سه هزار سال پيش از اين، قومی كه خود را آريايی می خواندند، از جنوب روسيه امروزی به فلات ايران سرازير شدند و پس از زد و خوردهای فراوان با بوميان آن سامان، به پيروزی رسيدند و برای خود سكونتگاه هايی بر پا داشتند . بيشتر اين آرياييان، چوپان و گله دار و كوچ نشين بوده زندگی قبيله ای داشتند . دين آنان، گونه ای بينش توحيدی بود . آنان به خدای يگانه و بزرگی به نام اهورامزدا ايمان داشتند و نيروهای طبيعی، مانند :‌ آب، آتش، باد، خاک و خورشيد را دارای فره ايزدی پنداشته سرچشمه بدی ها و تاريكی ها را در وجود اهريمن می جستند . اين آرياييان، قبيله های بزرگی داشتند كه معروف تر از همه پارسيان، مادها، سكاها، بلخيان، سغديان، خوارزميان، هراتيان و پارتيان بودند . همه اين قبيله ها به يک زبان بزرگ اما با لهجه های متفاوت سخن می گفتند و سرزمين خود را به نام " آريا وئيج" (ايران ويج) می خواندند . پارسيان، يكی از اقوام ايرانی بودند كه در سه هزار سال پيش به فارس آمدند و در چند مكان، از جمله در انشان (ماليان در 46 كيلومتری شمال شيراز) و پاسارگاد ساكن شدند . پايتخت آنان، نخست پاسارگاد بود كه بعدها، به همدان انتقال يافت .

بازار جهرم :

این مجموعه در مركز شهر قدیمی جهرم واقع شده و قدمت آن به اواخر دوره زندیه می رسد و در سال 1256 ه. ق توسط حاكم وقت جهرم تجدید بنا شده است. بازار جهرم شامل یك رشته بازار شمالی- جنوبی است كه از خیابان جدیدالاحداث منوچهری شروع و به محله زیركنار ملاجواد ختم می شود . رشته دیگر بازار، شرقی- غربی است و از بازار نو شروع و به بازار و مسجد حاجی محمد حسین ختم می شود. محل تقاطع این دو رشته، چهار سوق وسیعی را شكل می دهد .

بازار حاجی :

این بازار در حد فاصل خیابان لطفعلی خان زند و بقعه" سید میر محمد" واقع شده و قدیمی ترین بازار شیراز است. این بازار از شمال غرب مسجد جامع آغاز می شود. تاریخ بنای اولیه این بازار به عهد دیلمیان و یا حتی قبل از آن برمی گردد .

بازار قیصریه :

این مجموعه در شهرستان لار و جنوب استان فارس قرار گرفته و یكی از كهن ترین و ارزشمندترین بازارهای تاریخی ایران به شمار می رود . بازار قیصریه لار دارای ویژگی های جالب توجه و منحصر به فردی است كه موجب شده شیوه معماری آن به عنوان الگویی برای ساخت بازارهایی از جمله بازارچه بلند اصفهان و سپس بازار وكیل شیراز مورد استفاده قرار گیرد.

بازار كازرون :

این مجموعه كه به " بازار نو" شهرت دارد ، ظاهراً در دوره قاجار به جای بازاری از دوره صفویه ساخته شد . بازار قدیمی از میدان مدرسه تا میدان خیرات در محله بازار ، كشیده شده و زیباتر و استادانه تر از بازار كنونی ساخته شده بود . بازار نو كه با سنگ و گچ ساخته شده ، با احداث خیابان "بواسحق" به دو قسمت تقسیم شده است.

بازار مشیر :

این مجموعه ارزشمند در كنار بازار وكیل شیراز، در انتهای جنوبی آن قرار گرفته و از آثار دوره قاجاریه است كه در حدود سال 1282 ه. ق توسط" میرزا ابوالحسن خان مشیرالملك" بنا و عواید آن وقف حضرت سیدالشهدا ( ع ) شد . این مجموعه متشكل از یك رشته بازار و یك سرای بزرگ است . بازار از شمال به جنوب كشیده شده و در جنوب تا " اردوبازار" امتداد می یابد.

بازار نو شیراز :

این بازار از سمت دروازه اصفهان و در امتداد بازار وكیل ساخته شده و بانی آن" میرزا یوسف اشرفی مازندرانی" از وزرای شیراز بود . این بازار ابتدا به" بازار میرزا یوسفی" شهرت داشت ولی از اواخر دوره قاجار به دلیل تازه ساز بودن آن به "بازار نو" معروف شد.

بازار وكیل :

این مجموعه ارزشمند، در شرق میدان شهرداری شیراز، كنار مسجد جامع واقع شده و از ساخته های كریم خان زند است. ساخت این مجموعه باید بعد از سال 1187 ه. ق آغاز شده باشد. به اعتقاد برخی، كریم خان زند در ساخت این بازار ، بازار قیصریه لار را مد نظر داشت.

عمارت باغ نشاط :

این عمارت در ضلع شمالی پل عباسی لار و در میان فضایی سبز قرار گرفته و مقر حكومتی لار پس از صفویه بود . ارتفاع طبقه بالای عمارت هفت متر و ایوان ها 5/12 متر است. طبقه زیرین چهار اتاق دارد كه اتاق مركزی درست زیر سالن ایوان قرار گرفته و از بالا به كمك یك روزنه هشت گوش نور دریافت می كند. در وسط اتاق حوضچه ای از مرمر هشت گوش قرار دارد. در ضلع شمالی باغ، بنای حمام قصر كه احتمالاً همزمان با آن بنا شده، قرار دارد.

حمام وكيل :

در جنب مسجد وكيل ،‌ حمام وكيل قرار گرفته است كه بر اثر تغيير وضع حمام هاي عمومي تا حدي از صورت اصلي خارج شده است. حمام وكيل مانند بازار و مسجد وكيل به دوره زنديه مربوط است.

حمام عفيف آباد :

اين حمام در ضلع شمالي باغ موزه يا عمارت عفيف آباد قرار دارد و مشتمل بر رختكن، گرمخانه، خزينه و سكوي نشيمن است.

حمام قلعه ایزد خواست :

در میان بقایای قلعه تاریخی ایزد خواست که از دوره ساسانی برجای مانده است، قرار دارد.

حمام باغ نشاط :

در ضلع شمالي باغ نشاط، حمام تاریخی قصر كه احتمالاً همزمان با آن بنا شده است، قرار دارد.

حمام حاجر خان لامرد :

حمام حاجرخان از بناهايی است که از لحاظ معماری متعلق به دوره قاجاريه است. اين حمام در"وراوی" از توابع بخش مرکزی شهرستان لامرد واقع است.

آرامگاه شاه چراغ :

آرامگاه شاه چراغ با شکوه ترین و مهم ترین مرکز مذهبی شهرستان شیراز است که گنبد نیلوفری آن به سبک بسیار زیبایی کاشی کاری شده و از دوردست نمایان است .

آرامگاه حافظ :

برای اولین بار ، 65 سال پس از درگذشت حافظ ، در سال 856 ه. ق استاد " شمس الدین محمد یغمایی" اقدام به ساخت عمارت گنبدی بر فراز آرامگاه حافظ نمود و در برابر آن حوضی بزرگ ساخت . آب این حوض از آب ركن آباد تامین می شد. این بنا در اوایل قرن 11 ه. ق در زمان سلطنت شاه عباس كبیر تعمیر شد . بعد از آن نیز نادر شاه دستور تعمیر آرامگاه حافظ را صادر كرد . ساختمان اصلی مزار حافظ در زمان كریم خان زند در سال 1187 ه. ق شكل گرفت .

آرامگاه شیخ محمد لاهیجی :

بنای آرامگاه در محله " لب آب" نزدیك دروازه " شاه داعی الله" واقع است . این بنا در اصل خانقاه مفصلی موسوم به خانقاه " نوربخشیه" بود كه در آن عارف سالك" محمدبن یحیی بن علی الجیلانی- لاهیجی" از مریدان شیخ محمد نوربخش، به عبادت می پرداخت . این بنا در حال حاضر تخریب شده و تنها قبر" شیخ لاهیجی" و پسرش" احمدبن محمد لاهیجی" باقی مانده است .

آرامگاه عبدالله خفیف :

ابوعبدالله خفیف مشهور به شیخ كبیر از پیشروان طریقت صوفیه ، متوفی به سال 372 ه. ق است .

آرامگاه عمادالدین محمود :

: در غرب فضای آرامگاه خواجو و بالاتر از آن در سینه كوه ، باغچه باصفا و خوش منظری وجود دارد كه مشرقی نامیده می شود .

قبرشاه فرج اله لامرد :

قبرشاه فرج اله در روستای كهنويه از توابع بخش علامرودشت قرار گرفته که اين مقبره دارای شجره نامه است .

آرامگاه اردشير دوم و سوم :

دو آرامگاه در ديواره كوه مشرف به صفه تخت جمشيد وجود دارد كه گفته اند به اردشير سوم و اردشير دوم تعلق داشته است .

آرامگاه كریم خان زند :

در وسط باغ بزرگ و قدیمی " باغ نظر" عمارت هشت ضلعی زیبایی از دوران كریم خان زند برجای مانده كه به عمارت ، كلاه فرنگی معروف است . این بنا بین سال 1179 تا 1193 ه.ق ساخته شده است .

آرامگاه مشرقین :

نزدیك آرامگاه خواجو در تنگ الله اكبر شیراز ، غاری وجود دارد كه جایگاه عبادت و ریاضت عارفان بود . در برابر غار، مقبره" خواجه عمادالدین محمود" وزیر معروف " شاه شیخ ابواسحاق اینجو"(743-754 ه. ق) قرار دارد .

آرامگاه آبش خاتون :

" آبش خاتون" آخرین پادشاه اتابكان ، در سال 685 یا 587 ه. ق در محله "چرنداب " تبریز درگذشت . دخترش جسد او را به شیراز منتقل كرد و آرامگاهی رفیع در بیرون شهر شیراز ، در انتهای جنوب شرقی شهر ، برای او ساخت .

آرامگاه باباكوهی :

كمی دورتر از مزار خواجوی كرمانی ، زیارتگاهی به نام بابا كوهی در دل كوه وجود دارد. این آرامگاه كه مشرف به شهر شیراز است ، بنایی مشتمل بر چند اتاق و مهتابی هایی است كه توسط "مویدالدوله تهماسب میرزا" نوه فتحعلی شاه در سال 1275 در آن مكان احداث شده است . باباكوهی از عرفا و شعرای مشهور شیراز است .

آرامگاه خواجوی كرمانی :

خواجوی كرمانی ، یكی از مشاهیر ادب پارسی و از عرفای قرن هشتم است . آرامگاه خواجو در غرب دروازه قرآن و كمی بالاتر از آن، در دامنه كوه در محوطه باصفایی جای گرفته است .

آرامگاه سعدی :

آرامگاه سعدی در شمال شرقی شیراز ، در دامنه كوهی به نام " پهند" قرار دارد . می گویند پس از وفات سعدی در سال 691 ه . ق، او را در خانقاه خودش كه در همین محل واقع بود، دفن كردند .

آرامگاه سیبویه :

آرامگاه اولیه " سیبویه" دانشمند و نخستین تنظیم كننده علم نحو عربی، در محله سنگ سیاه شیراز، به صورتی مهجور واقع بود و در محل آرامگاه سنگ سیاه چهارگوشی جای داشت .

مسجد ایزدخواست :

شهر ایزدخواست در 66 كیلومتری شمال شهر آباده بر سر راه آسفالته آباده به اصفهان قرار دارد . در قلعه باستانی این شهر مسجدی وجود دارد كه در اثر زلزله سال 1315 شمسی از بین رفت و فقط درگاه ورودی آن باقی مانده است .

مسجد جامع عتیق شیراز :

یكی از كهن ترین آثار شهر شیراز ، مسجد جامع این شهر است كه در ضلع شرقی بارگاه شاه چراغ ( ع ) واقع شده است . عمرولیث صفاری پس از پیروزی بر لشكر خلیفه در سال 281 ه. ق و ورود به شیراز ، دستور ساخت این مسجد را داد . احداث این مسجد در سال 281ه. ق به پایان رسید .

امامزاده شاه حمزه :

اين آرامگاه در محوطه بازار كازرون واقع است . صاحب بقعه را حمزه بن موسي بن جعفر مي دانند و مي گويند زماني كه خواجه نصيرالدين طوسي از اين محل عبور مي كرده، شاهد تابش نور از تلي مي گردد كه پس از كاوش ، مرقد امامزاده در آنجا هويدا مي شود .

امامزاده سید علاء الدین حسین (ع) :

"سیدعلاء الدین" از فرزندان امام هفتم (ع ) و برادر دیگر حضرت شاهچراغ است . بقعه در کوچه مجاور مسجد جمعه شیراز قرار دارد و دارای بنایی مرتفع با گنبدی بلند است.

امامزاده ابراهیم ( ع ) :

این امامزاده در محله لب آب شیراز نزدیک گورستان دارالسلم واقع است. می گویند این حضرت فرزند امام موسی کاظم ( ع ) است .

امامزاده زاهد (ع) :

بنای امامزاده زاهد فسا، متعلق به دوره مغول است که در دوره های بعد تعمیراتی در آن انجام شد . گنبد رفیع بنا برفضای چهارضلعی آن از ویژگی های خاص این بنا است .

امامزاده شاه ميرعلي حمزه :

اين آرامگاه در پايين خيابان دروازه قرآن شيراز واقع و بنايي مشتمل برصحن و حرم وسيع است . صاحب مدفن را فرزند امام موسي كاظم (ع) نوشته اند .

امامزاده در آهنين :

در دو كيلومتري نورآباد، در مجاورت جاده آسفالته،‌ بقعه اي مشتمل بر دو زيارتگاه وجود دارد .

امامزاده حضرت سید میرمحمد (ع) :

در فاصله 200 متری آرامگاه حضرت شاهچراغ ( ع )، مزار برادرش حضرت " سید میرمحمد" قرار دارد .

امامزاده بريز :

اين امامزاده در نزديكي جاده قديمي لار واقع شده و از زيارتگاه ها و گردشگاهاي شهرستان لار است .

مقبره شيخ اقطع يا بقعه پيربناب :

بقعه پير بناب در كوهسار جنوبي شيراز واقع شده است . نام واقعي شخص مدفون در بقعه سيد محمد است كه در غاري در همان محل سكونت داشته و پس از مرگش، او را در همان جا به خاك سپرده و بقعه اي كوچك نيز بر سر آن بنا كرده اند .

بقعه علي بن حمزه (ع) :

اين بقعه در كنار پل دروازه اصفهان قرار گرفته و محل دفن يكي از امامزادگان (علي بن موسي كاظم عليه السلام) است كه صحن و حرمي بزرگ و زيبا دارد .

تكیه هفت تنان :

یكی از بناهای دوره كریم خان زند ، باغ مصفایی است كه در شمال آرامگاه حافظ و در دامنه كوه تخت ضرابی ( چهل مقام ) قرار دارد . مزار هفت عارف در این باغ جای دارد . این بنا دارای تالاری است كه سقف آن بر دو ستون بزرگ یكپارچه استوار است و در طاقچه های بالایی آن، پنج مجلس با رنگ و روغن روی گچ نقاشی شده و از شاهكارهای دوره زندیه محسوب می شود .

سبزپوشان :

در 18 کیلومتری جنوب شرقی شیراز در سینه کوه، تکیه سبزپوشان قرار دارد . این تکیه مشرف بر کوه ، پوشیده از درختان انجیر و دیگر درختان جنگلی در داخل یک غار مصنوعی که با تراشیدن کوه به وجود آمده، قرار دارد . در این غار سنگ قبر ساده ای وجود دارد که روی آن حک شده :" تاریخ شهادت امامزاده سید اسحق بن موسی بن جعفر در سنه 205". علاقه مندان این امامزاده در سال های پیشتر با کندن کوه ، صفه ( ایوان مسقف ) ای سنگی در کنار غار ایجاد کرده اند که حدود 30 متر طول و 15 متر عرض دارد .

باغ دلگشا :

باغ دلگشا كه نزدیك آرامگاه سعدی قرار دارد، در دوره تیمور از باغ های مهم و تفریحی شیراز بود . قدمت این باغ به دوره ساسانی نسبت داده شده و ساختمان موجود در آن، متعلق به دوره قاجاریه است . این باغ در اردیبهشت – فصل چیدن بهار نارنج – بسته است.

باغ عفیف آباد :

باغ عفیف آباد با وسعتی حدود 127000 متر مربع یکی از زیباترین باغ های تاریخی شیراز است. این باغ در دوره صفویه از باغ های مهم و گردشگاه پادشاهان بود.

باغ ارم :

اغ ارم كه بنا و سردر آن از دوره قاجاریه به جای مانده، زیباترین باغ شیراز است . گل های زینتی و گونه های متنوع گیاهی موجود در این باغ، آن را به باغ گیاه شناسی دانشگاه شیراز بدل ساخته است . باغ تخت در شمال شهر شیراز و در دامنه كوه بابا كوهی قرار دارد . در این باغ عمارتی به همت "اتابك قراچه داغ " در سال 480ه . ق بنا شد.

باغ ايلخانی :

باغ ايلخانی يكی از فضاهای سبز دوره قاجاريه می باشد كه ساختمان كهنسال و عمارت قديمی و ديدنی دارد.

باغ جهان نما :

باغ جهان نما در شرق خیابان قرآن قرار دارد . دیوار آجری و محکم آن مربوط به دوره زندیه است با وجود کج شدن همچنان پا برجا ایستاده است . این باغ باصفا از باغهای قدیمی شیراز است که در زمان زندیه عمارتی دو طبقه به سبک کلاه فرنگی در آن ساخته شده است.

مدرسه خان

مدرسه خان از آثار دوره صفويه شهر شيراز است . ساختمان اين مدرسه توسط الله وردي خان والي فارس آغاز شد و در دوره والي گري فرزندش امامقلي خان (1022 تا 1041 ه.ق)پايان يافت . اين پدر و پسر آثار بيشماري در شهرستان مرودشت ساختند كه امروزه تنها اين مدرسه و پل خان بر روي رودخانه كر از آنها باقي مانده است .

مدرسه سعيديه

مدرسه سعيديه در شهرستان ارسنجان از سال 1085 ه .ق به جا مانده است . اين مدرسه به صورت چهار ايواني است كه در كنار هر ايوان چهار حجره ساخته شده است براي احداث اين بنا از آجر استفاده شده و حوضي سنگي در وسط حياط مدرسه وجود دارد. محور اصلي بنا شمالي - جنوبي است . مدرسه سعيديه در كنا ر مسجد جامع شهر قرار دارد . از ديگر مراكز فرهنگي قديمي شهر شيراز مي توان به مدرسه منصوريه در محله لب آب، درب شيخ، مدرسه مقيميه در پشت مسجد جامع عتيق و مدرسه حكيم در پشت بقعه سيد مير محمد اشاره نمود.

كاروانسرای احمدی :

كاروانسرای احمدی در كنار بازار وكیل ، متشكل از قسمت اندرونی و بیرونی با تعداد زیادی حجره در دو طبقه و ایوان هایی با ستون های یكپارچه سنگی، تزئینات كاشی كاری، صحنی با حوض مدور و خوش نقش ، درهای چوبی و قدیمی و یك سنگاب (ظرفی بزرگ كه از سنگ سازند و در حیاط مساجد و تكایا جای دهند و در آن آب ریزند تا تشنگان از آب آن بنوشند) قدیمی است .

كاروانسرای روغنی :

این كاروانسرا در كنار راسته اصلی بازار وكیل قرار دارد و از طریق دالانی با آن مرتبط است . این بنا دارای صحن در میانه و حجره هایی در اطراف آن، ازاره ( آن قسمت از دیوار اتاق و یا ایوان كه از كف طاقچه تا روی زمین بود) سنگی حجاری شده و تزئینات كاشی كاری است.

كاروانسرای سروی :

از دیوار اتاق و یا ایوان كه از كف طاقچه تا روی زمین بود) سنگی حجاری شده و تزئینات كاشی كاری است.

كاروانسرای فیل :

این بنا بین بازار شمشیرگرها و تركش دوزها، در سمت غربی بازار وكیل قرار دارد و ورودی آن از طریق بازار شمشیرگرها است .

كاروانسرای گمرك :

این بنا بعد از كاروانسرای احمدی در بازار وكیل واقع شده و كاركرد اصلی آن در ارتباط با گمرك بود .

كاروانسرای نی ریز :

این كاروانسرا در مركز شهر نی ریز قرار دارد . در گذشته كاروان های تجاری استان های كرمان، یزد، بندرعباس و فارس كه از این مسیر عبور می كردند، در این كاروانسرا كه به عنوان یك مركز مهم تجاری مطرح بود، استراحت می كردند .

كاروانسراهای عهد ساسانی فيروزآباد :

بناهايی که معروف به كاروانسراهای عهد ساسانی هستند، در سه كيلومتری جنوب آتشكده ساسانی در فيروزآباد واقع شده اند . اين كاروانسراها ، نمونه واقعی جايگاه سكونت انسان را در مشرق زمين نشان می دهد

كاروانسراى قوام آباد :

در كنار مقبره كوروش ، در دوره صفوى كاروانسراى سنگى احداث مى شود كه براى استراحت بازرگانان و تجار از آن استفاده مى شده است . اين كاروانسرا امروزه به قوام آباد شهرت دارد .

كاروانسراي ايزدخواست :

کاروانسرای ایزدخواست در شمال شرقی رودخانه ای به همین نام بنا شده است و می گویند یکی از 999 کاروانسرایی است که شاه عباس صفوی در دوران تبعیدش بنا کرده است .

کاروانسرای ميان‌كتل :

در 35 كيلومتري شهرستان كازرون و در منطقه دشت ‌برم پس از ورود به روستايي با همين نام و حركت به سوي كتل‌پيرزن با طي مسافتي حدوداً پنج كيلومتر به بقاياي كاروانسرايي زيبا به نام «ميان‌كتل» مي‌رسيم كه در بين مردم به كاروانسراي «شاه‌عباسي» نيز معروف است .

کاروانسرای کنار تخته :

کاروانسرای شهر کنار تخته که یکی از این سه کاروانسرا است و تا 50 سال پیش از آن استفاده می شده است 3000 متر مربع وسعت دارد و شامل بازار، حمام، مسجد و آب انبار بوده است که اکثرا مردم آن را تخریب و تصرف کرده اند.

كاروانسرای خان زنيان :

در 50 کیلومتری جاده شیراز به کازرون و بخش ارژن شهر شیراز یک کاروانسرای زیبا و بزرگ از دوران قاجاریه برجای مانده که به نام خان زنیان معروف است.

پل آب رسانی تنگ دالون :

این پل در مسیرلار- بندرعباس و در حدود 115 كیلومتری لار در" تنگ دالون" واقع شده و وظیفه انتقال آب را از یك كناره دره به كناره دیگر آن بر عهده داشت. طول پل حدود 90 متر و عرض رویه آن 10/1 متر است .

پل ایزدخواست :

این پل نزدیك روستای ایزدخواست و مجاور كاروانسرایی در مسیر كاروان رو شیراز- اصفهان ، در دوره صفوی ساخته شد . این پل 50/67 متر طول - با احتساب جان پناه ها – 50/4 متر عرض و حداكثر سه متر ارتفاع دارد.

پل پاسارگاد :

بقایای این پل در جریان حفاری های باستان شناسی، در محدوده كاخ ها و باغ های پاسارگاد كشف و شناسایی شد . پل پاسارگاد 16 متر طول دارد كه تقریباً برابر با پهنای بستر رودخانه (65/15 متر) است.

پل خان مرودشت :

این پل نزدیك مرودشت و در مسیر شیراز- اصفهان روی رودخانه کر بنا شده و از آثار دوره صفویه است كه بین سال 1021 تا 1043 هـ. ق توسط " امامقلی خان" حكمران فارس ساخته شده است.

پل دارابگرد :

بقایای پل در12 كیلومتری داراب و كنار دروازه شهر قدیمی دارابگرد واقع شده و از آثار دوره ساسانی است . این پل ، ارتباط شهر دارابگرد را با نقاط دیگر از روی خندق دور شهر فراهم می ساخت.

پل رودخانه خشك شیراز :

این پل در داخل شهر شیراز و نزدیك دروازه اصفهان واقع شده و ظاهراً از ساخته های كریم خان زند است كه بعدها تعمیر و بازسازی شده است . این پل به نام پل "علی ابن حمزه" نیز مشهور است.

پل شهر قدیمی استخر :

بقایای این پل در شمال شرق و خارج از حصار و دروازه شهر قدیمی استخر- واقع در جلگه مرودشت – و بر بستر رود پلوار واقع شده و ظاهراً از آثار دوره ساسانی است.

نقش شاپور :

نقش شاپور از بقاياي شهري آباد بر جاي مانده است . در خرابه هاي شهر شاپور ، كم و بيش شالوده هاي بعضي عمارات نيز ديده مي شود . خرابه هاي شهر در مكاني به نام «تنگ چوگان» در چند كيلومتري شهر كازرون قرار دارد .

كتيبه هاي كورنگون (كرنگون) :

در شمال غربي فهليان و در جنوب روستاي «سه تلون» در 20 كيلومتري شمال غربي نورآباد ، بر فراز كوه «كرنگون» آثار حجاري شده معروف به نقاره خانه و «سگ مترو» جلب توجه مي كند . قدمت اين آثار تاريخي به قرن سوم پيش از ميلاد مي رسد . نقش بهرام : درنه كيلومتري شهر نورآباد ، در محوطه اي به نام سراب بهرام ، نقش برجسته اي به طول 85/3 و عرض 60/2 متر وجود دارد كه از جاذبه هاي تاريخي منطقه محسوب مي شود .

سنگ نبشته پهلوي تنگ براقي :

در شمال غربي پاسارگاد در تنگ براقي ، سنگ نبشته اي به ابعاد 40/1 × 1 متر مشتمل بر 16 سطر كه هر سطر 90 سانتي متر طول دارد ، قرار گرفته است.

نقش رجب :

در شمال تخت جمشيد، نقش هايي از اردشير بابكان و شاپور اول در پس رفتگي كوهستان حجاري شده كه به «نقش رجب» معروف است .

تخت گوهر يا تخت رستم :

در نزديكي نقش رجب و پايين آرامگاه كوروش، تخت سنگ هاي منظمي به صورت ناتمام وجود دارند كه به تخت رستم معروف اند .

نقوش برجسته عهد عيلام :

در كوهستان سروان بر فراز تپه اي كه در دامنه كوهستان و بر بالاي رودخانه واقع شده است ، (نزديك به روستاي سه تلو) نقوشي از دوران عيلاميان وجود دارد كه هر چند بسياري از آن محو شده اما هنوز بخشي از آن نقوش بر جاي مانده است .

نقش برجسته سراب بهرام :

نرسیده به نورآباد ، پایین كوه در محوطه باصفایی كه "سراب بهرام" خوانده می شود ، نقش برجسته ای به درازای 85/3 متر و بلندی 90/2 متر حجاری شده است . در این نقش بهرام دوم در وسط نشسته و در هر سمت او دو نفر از بزرگان ساسانی به حال احترام ایستاده و انگشت سبابه را به نشانه احترام رو به بالا نگه داشته اند .

نقش برجسته بهرام دوم :

یكی دیگر از مهم ترین آثار تاریخی ساسانی ، نقش برجسته بهرام دوم پنجمین شهریار ساسانی است كه در 30 كیلومتری غرب جره و در جنوب كازرون واقع است . این نقش نشان دهنده پیكار بهرام دوم با دو سر شیر است و پشت سر وی خانواده بهرام و كرتیر(موبد موبدان) ایستاده اند .

آب انبار آقا :

این بنا در کنار ضلع جنوب شرقی بقعه" میرعلی بن حسین" در محله " پیرغیب" شهرستان لار واقع است . از تاریخ ساخت بنا اطلاع دقیقی در دست نیست اما براساس کتیبه موجود ، در دوره قاجاریه تعمیراتی در آن صورت گرفته است

آب انبارهای اوز :

این بناها در بخش اوز ، در 30 کیلومتری غرب شهرستان لار واقع ، و ظاهراً از آثار دوره صفویه است که در دوره اخیر تعمیر شده است .

آب انبار بام بلند :

این بنا به فاصله کوتاهی از چهار برکه " بگال" در 45 کیلومتری شهر لار واقع شده و به احتمال زیاد به دوره صفویه تعلق دارد .

انبار حاجی آقاجانی :

این بنا مجاورمجموعه بازار تاریخی شیراز واقع شده و ظاهراً به همراه تیمچه (محل داد و ستد ) حاجی آقاجانی- واقع در سمت شرقی اردو بازار- توسط"حاجی آقاجان" در دوره قاجار ساخته شده است .

آب انبار دهان شیر :

این آب انبار از بناهای قدیمی و زیبای لار است که در شرق ورودی بازار قرار دارد . این بنا به دوره صفویه تعلق دارد .

آب انبار سبزکوه :

این بنا در دهکده بنارویه از توابع شهرستان لار، واقع شده و فاقد کتیبه و مدرک تاریخی مبنی بر زمان ساخت آن است .

آب انبارهای سید جعفر :

در محله" دُم گاله" شهرلار، دو آب انبار به فاصله کمی از یکدیگر قرار گرفته که به آب انبارهای سید جعفر شهرت دارند و ساخت آنها احتمالاً به دوره صفویه باز می گردد .

آب انبار شاه عباسی :

این بنا مجاور روستای بنارویه از توبع شهرستان لار، واقع شده و به دلیل نزدیک بودن با کاروانسرای شاه عباسی ، اهالی محل آن را آب انبار شاه عباسی می نامند .

آب انبارهای گراش :

در خارج شهر گراش و مجاور گورستان قدیمی در محله نوگراش لار، محوطه وسیعی وجود دارد که در آن هفت آب انبار به فاصله کمی از یکدیگر قرار گرفته اند .

آب انبار وکیل :

این بنا در ضلع غربی مسجد وکیل شیراز واقع شده و هم زمان با مسجد در حدود سال 1180 ه. ق توسط کریم خان زند ساخته شد .

موزه هخامنشی:

ساختمان موزه هخامنشی قدیمی ترین بنای ایران است که بازسازی شده و به موزه اختصاص یافته است . این بنا یکی از مجموعه کاخ های تخت جمشید است که حدود 2500 سال پیش از میلاد توسط سلسله هخامنشی بنا شد.

موزه ساسانی ( بیشاپور):

ضروت تشکیل موزه های متناسب با ارزش های عصر ساسانی در مجموعه ای به همین نام که قدمت آن به سال 260 میلادی می رسد، در سال 1317 شمسی توسط پروفسور گریشمن مطرح شد. ساختمان این موزه از دو بخش تشکیل شده ؛ بخشی متشکل از یک سالن بزرگ به مساحت 91 متر مربع و بخش دیگر که خود یک بنای تاریخی محسوب می شود.

موزه کریم خان زند:

در وسط باغ بزرگ و قدیمی موسوم به ((باغ نظر )) عمارت هشت ضلعی زیبایی از دوران کریمخان زند به جا مانده که به عمارت کلاه فرنگی معروف است . این بنا و دیگر مجموعه های زندیه بین سال 1179 تا 1193 هـ . ق ساخته شده است.

موزه سنگ های تاریخی هفت تنان :

شیراز مرکز استان فارس به داشتن مصفاترین باغ های پر گل و ریحان شهرت جهانی دارد . این شهرت برگرفته از تاریخ و ادبیات کهن ایران و مدیون شاعران بلند پایه شیراز همچون حافظ و سعدی است . بی تردید بخش مهمی از دیدنی های شیراز ، میراث پایتختی آن در زمان حکومت زندیه است .

موزه قاجار در عمارت نصیرالملک:

مجموعه بناهای نصیرالملک شامل مسجد ، منزل، حمام، آب انبار و .... در محله قدیمی ((اسحق بیگ)) شیراز واقع است. (( حاجی میرزا حسنعلی خان نصیرالملک )) پسر سوم حاجی قوام الملک از حکام فارس در زمان قاجاریه بود .

موزه نارنجستان قوام :

این بنا که به نام نارنجستان قوام مشهور است ، قسمتی از مجموعه قوامی شیراز است که بین سال های 1257 و 1267 هـ . ق مقارن با حکومت ناصرالدین شاه قاجار ساخته و تکمیل شد . مجموعه قوامی به عنوان دارالحکومه فارس مورد استفاده قرار می گرفت .

موزه شاه چراغ ( ع ) :

در سال 1344 شمسی غرفه ای در گوشه ای از حرم مطهر حضرت شاه چراغ ( ع ) برای نمایش برخی از اشیای موجود در آن اختصاص یافت.

موزه نظامی عفیف آباد :

بنای تاریخی عفیف آباد که در باغ گلشن قرار دارد ، بین سال های 1243 . 1241 هـ . ق به دستور ((میرزا محمدخان قوام الملک شیرازی)) ساخته شد و از قدیمی ترین بناهای قاجاری شیراز است.

موزه تاریخ طبیعی دانشگاه شیراز :

موزه تاریخ طبیعی در روز پتنزدهم اسفند 1353 تاسیس و در اسفند 1356 به ساختمان کنونی آن انتقال یافت . این موزه در برگیرنده مجموعه ای از نمونه های جانوران، گیاهان، سنگ ها و فسیل های متنوع بوده و به بخش های زیر تقسیم شده است.

پارك ملي بمو :

پارك ملی بمو با وسعت 48075 هكتار در شمال شهر شيراز و در منتهي اليه شرق اقليم مديترانه اي گرم و خشك قرار گرفته است. جانوران پارك شامل كل، بز، قوچ، ميش، آهو، پلنگ، روباه، كفتار، گربه وحشي، كبك و تيهو و ... هستند و از نظر پوشش گياهي نيز تاكنون 280 گونه گياهي در آن شناسايي و نمونه برداري شده است.

روستاهای هدف گردشگری در استان فارس و جاذبه های آنان عبارت است از:

روستای قلات :

شهرستان شیراز بخش مرکزی، دارای جاذبه های طبیعی – تاریخی.

روستای مارگون :

شهرستان سپیدان، بخش مرکزی، دارای جاذبه های طبیعی.

روستای دشتک :

شهرستان مرودشت بخش درودزن، دارای جاذبه های طبیعی ، بافت با ارزش.

روستای جیزرزار :

شهرستان مرودشت، بخش کام فیروز، دارای جاذبه های طبیعی ، بافت با ارزش.

روستای پا قلعه :

شهرستان ممسنی، بخش دشمن زیاری، دارای جاذبه های طبیعی - تاریخی.

روستای تنگ براق :

شهرستان اقلید، بخش سده، دارای جاذبه های طبیعی و تاریخی.

روستای بندر امیر :

شهرستان مرودشت، بخش مرکزی، دارای جاذبه های طبیعی – تاریخی بندر امیر.

روستای سرمشهد :

شهرستان کازرون، بخش بالاده، دارای جاذبه های تاریخی.

پوشش گياهی استان فارس را درختان جنگلی و گياهان دارويی و صنعتی تشكيل می دهد، مهم ترين گونه های درختی اين استان عبارتند از : بادام كوهی، بنه و بلوط و برخی از گياهان دارويی و صنعتی که شيرين بيان، گل گاوزبان، كتيرا، آنغوزه و گون برخی از اين گونه ها هستند . مناطق حفاظت شده استان فارس رويشگاه بسياری از گونه های گياهی منطقه می باشند. پارك ملی بمو واقع در شمال شهر شيراز از نظر پوشش گياهی بسيار غنی و قابل اهميت است و تا كنون بالغ بر 280 گونه گياهی در آن شناسايی و نمونه برداری شده است.

غار تنگ چوگان کازرون :

غار تنگ چوگان يکی ديگر از زيبايی های شهرستان کازرون است. در درون اين غار که در تنگ چوگان قرار گرفته، مجسمه عظيم شاپور اول حجاری شده است . ارتفاع اين مجسمه در حدود هفت متر و پهنای شانه های آن نزديک به دو متر می باشد . به احتمال نزديک به يقين، علاوه بر مجسمه بزرگ شاپور اول، آرامگاه ابدی او هم در اين غار است.

غار کان گوهر بوانات :

غار کان گوهر بوانات در پنج كيلومتری جنوب سوريان غار بزرگ و زيبای كان گوهر قرار گرفته است . اين غار يكی از بزرگ ترين و جالب ترين غارهای ايران به شمار می رود .

در ايل قشقايي سه گروه موسيقي دان وجود دارد : عاشق ها ، چنگيان و ساربانان .

عاشقان قشقايي :

عاشقان قشقايي از مناطقي مانند قفقاز و شيروان به استان فارس مهاجرت کرده اند و از اين رو ترک زبانند . ساز اصلي آنها «چگور» است اما از سه دهه پيش «تار» جاي آن را گرفت و اکنون کمانچه ساز اصلي آنها است . عاشق ها به دليل شرايط سخت زندگي ، بيشتر در شهرها زندگي مي کنند و ارتباط چنداني با ايل ندارند . بسياري ديگر نيز به دليل تنگدستي در روستاهاي دوردست و آبادي هاي اطراف شيراز زندگي مي کنند و بدين ترتيب بسياري از آهنگ هاي آنها فراموش شده است . عاشق ها معمولاً داستان هاي طولاني را توأم با ساز و آواز ارائه مي کنند . از آهنگ هاي قديمي عاشق ها مي توان از «سحرآوازي» ، «جنگ نامه» و از آهنگ هاي متداول امروزي از «کوراوغلي» ، «محمود و صنم» ، «هليله و خسرو» و «بيستون» نام برد.

چنگيان :

موسيقي قوم قشقايي در ميان «چنگيان» رايج است . آنها نوازندگان «کـُرنا» ، «ساز» و «نقاره» هستند . اين هنرمندان معمولاً در عروسي ها و ساير جشن ها مي نوازند . چنگي ها نيز مانند عاشق ها از مردم محروم و زحمتکش ايل هستند . چنگيان نمايانگر موسيقي متداول طايفه خويش هستند و نواهاي آنها ، پيچيدگي و دشواري نواهاي عاشقي را ندارد و آينه تمام نماي موسيقي عاميانه به شمار مي رود.

ساربانان :

ساربانان آهنگ هاي قومي ايل را با «ني» مي نوازند. «ني» در ميان مردم ايل ، سازي قديمي و شناخته شده است . ترانه هاي عاشق ها و چنگيان به زبان ترکي قشقايي است ولي ساربانان با زباني غير از آن يعني «کوروشي» مي خوانند که شبيه زبان پهلوي است . در ميان آهنگ هاي مخصوص ساربانان مي توان از «گدادارنما» که در وصف شترهاي در حال حرکت است ، نام برد . بخش قابل توجهي از موسيقي ايل قشقايي را «لالايي» تشکيل مي دهد که در ميان مادران ايل معمول است . در ايل قشقايي آهنگ هايي وجود دارد که آنها را در هنگام کار اجرا مي کنند و معروف ترين آنها عبارت اند از : سحرآوازي ، جنگ نامه و موسيقي هايي که براي برنج کوبي، راندن گله و دوشيدن احشام نواخته و خوانده مي شود.

پوشاك مردمان فارس به دليل گوناگون فرهنگي،بسيار متنوع است از اين رو به پوشاك سنتي عشاير كوهمره سرخي اشاره مي شود:

پوشاك مردان:

لباس مردانه سنتي عشاير فارس از اجزاي زير تشكيل شده است :

قبا(ارخالق) :

پوشش اصلي بدن است ك درازاي آن تا روي كفش (ملكي) مي رسد و مچ پا را مي پوشاند . قبا لباسي گشاد است و تحرك در راه هاي كوهستاني را ممكن مي سازد. پارچه ي آن ضخيم و به رنگ هاي الوان گاه با نقش ستاره و ماه همراه است . رنگ هاي سبز و قرمز جلف محسوب مي شود .

شال:

روي قبا و دور كمر بسته مي شود. شال حدود 7 تا 25 متر پارچه دبيت مشكي يا قهوه اي رنگ است كه چند رديف به طرز مخصوصي دور كمر پيچيده مي شود .

چقه :

روي قبا مي پوشند و به عبا شباهت دارد . پارچه آن نازك و سوراخ دار و از جنس پشم است . آستين هاي آن كوتاه است.زيباترين و گران ترين چقه،چقه سفيد بود كه كلانتر به عنوان عيدي به جوانان برجسته ميداد.

از غذاها و خواركي ها مخصوص استان فارس مي توان آش كارده، آش سبزي صبحانه،كلم پلوي شيرازي، كوفته هلو، آلو دو پيازه، كوفته سبزي، فالوده، دم پخت عدس عدس و كلم چنگال نام برد.

زبان و گویش :

زبان بیشتر مردم فارس فارسی است و به گویش های مختلف از جمله شیرازی گویش لاری و لری و شمال فارس صحبت می کنند.