ميدان امام (ميدان نقش جهان)
در محل اين ميدان (قبل از آن که شهر اصفهان به پايتختی صفويه انتخاب شود)، باغ وسيعی به نام نقش جهان وجود داشت. در دوره شاه عباس اول آن باغ را تا حدود امروزی آن وسعت دادند و در اطراف آن مشهورترين و عظيم ترين بناهای تاريخی اصفهان را که از آن روز شهره آفاق اند، مانند: مسجد جامع عباسی (مسجد امام)، مسجد شيخ لطف الله، عمارت عالی قاپو، و سردر قيصريه، را به وجود آوردند. اين ميدان يکی از بزرگ ترين ميدان های جهان و در دوره شاه عباس و جانشينان او محل بازی چوگان، رژه قشون، جشن و چراغانی و محل نمايش های مختلف بوده است. دو دروازه ی سنگی چوگان، از آن دوره، هنوز در شمال و جنوب ميدان از عظمت ديرين آن حکايت می کنند.
خانه طباطبايی كاشان
قدمت عمارت طباطبايی براساس كتيبه موجود در شاه نشين اين عمارت، به سال 1298 هـ.ق برمی گردد. اين عمارت دارای دو بخش مجزا و در اصل دو خانه مستقل است.
مهم ترين مجموعه فضايی اين عمارت، جبهه جنوبی با ارتفاعی بلندتر از ساير قسمت‌های بناست و قوسی نيم دايره بر فراز ايوان ميانه خود دارد كه بالاترين نقطه در خط آسمان كلب بنا را تشكيل می دهد
خانه بروجردی كاشان
خانه بروجردی (در كوی سلطان ميراحمد)يكی از نمونه‌های تكامل يافته ساختمان‌های كاشان است كه شكل و حجم و پوشش آن نيز در ميان ساير خانه‌ها نمونه است. اين خانه را كه تقريبا يک قرن پيش حاج سيد جعفر نطنزی يكی از بازرگانان و ملاكين بزرگ كاشان برای سكونت خود بنا كرده است
خانه عامری
مجموعه خانه تاریخی عامری ها یکی از قدیمی ترین خانه های کاشان است که قدمت آن به دوران زندیه می رسد. البته وضعیت فعلی این بنا مربوط به دوران قاچار بوده که به وسیله سهام السلطنه عامری بازسازی گردیده است
خانه تهامی كاشان
فضاهای عمارت تهامی در دو طبقه واقع شده‌اند که سطح طبقه اول پايين تر از سطح معبر عمومی مجاور خانه است و حياط اصلی به صورت گودال باغچه‌ای درآمده كه در هر چهار طرف آن فضاهای گوناگونی ساخته شده‌اند.
مهم ترين مجموعه فضايی خانه در جبهه جنوب خاوری آن واقع است. در وسط اين جبهه يک تالار پنج دری با دو فضای كوچک متصل به آن وجود دارد. تزيينات ظريف و پر كار گچ بری رنگی و آينه كاری زينت بخش سقف و ديوارهای تالاری است که در اين قسمت بنا قرار دارد. بادگيری بلند نيز در گوشه جنوبی اين جبهه و دو سرداب بزرگ در جبهه جنوب خاوری و شمال باختری اين عمارت قرار دارد و ورودی بنا نيز در جبهه جنوب خاوری با سر در و دو هشتی متصل به يكديگر واقع شده است
خانه شيخ هرندی اصفهان
اين خانه از فضاهايی يک طبقه تشکيل شده است و حوضخانه‌ای در گوشه شمال خاوری مجموعه واقع شده است. جبهه شمالی خانه متشکل از دو اتاق سه دری در دو سو و اتاق ديگری در ميانه است. اتاق های سه دری عمق‌هايی متفاوت دارند ولی در نما کاملاً مشابه يکديگرند و به وسيله ايوانچه‌هايی با حياط ارتباط می يابند.
خانه چرمی اصفهان
اين بنا از خانه‌های اشرافی دوره قاجار محسوب می شود و دارای فضاهای متنوع وتزيينات فراوان می باشد. حياط مستطيل شكل خانه در سه جبهه شمالی، خاوری و باختری خود با فضاهای متعددی احاطه شده كه در اين ميان جبهه شمالی با ارتفاعی نزديک به سه طبقه مهم ترين بخش خانه را تشكيل می دهد.
خانه محمود سرتيپی اصفهان
مجموعه فضاهای بسته خانه محمود سرتيپی در سه جبهه حياط مستطيل شکلی قرار گرفته‌اند که دو جبهه شمالی و جنوبی آن از جبهه سوم مرتفع‌ترند. مهم ترين فضای خانه تالار جبهه شمالی است که به شکل نيم صليبی می باشد و با دو اتاق سه دری طرفين خود کاملاً مرتبط است.
خانه دهدشتی اصفهان
فضاهای خانه در چهار سمت حياط نسبتاً بزرگ و مستطيل شكلی نشسته‌اند. مهم ترين بخش خانه در جبهه شمالی حياط قرار دارد. اين جبهه شامل تالاری در ميانه و دو اتاق سه دری در دو طرف آن است. دو ايوانچه مقابل اتاق‌های گوشوار و دو اتاق پشت آن ها و نيز شاه نشين در پشت تالار اين مجموعه را كامل می كنند. – حدود 2250 سال پیش – می رسد.
خانه يدالهی اصفهان
مهم ترين بخش های خانه در دو جبهه شمالی و جنوبی در دو انتهای محور اصلی حياط کشيده‌ای قرار گرفته‌اند. اين دو جبهه، دو تالار بزرگ با ابعاد و شکل مشابه دارند اما نسبت به حياط کاملاً قرينه نيستند. به اين صورت که تالار جبهه شمالی، شاه نشينی در عمق خود دارد و در تالار جبهه جنوبی فضايی همانند شاه نشين در کنار پنجره مشرف به حياط ديده می شود.
خانه کريمی اصفهان
خانه کريمی از يک حياط مستطيل شکل و فضاهايی در جبهه شمالی و خاوری آن تشکيل شده است که مجموعه فضايی مهم تر خانه در جبهه شمالی آن واقع است. اين مجموعه شامل تالاری صليبی شکل در ميانه و دو اتاق سه دری در طرفين است. اين اتاق ها علاوه بر حياط اصلی خانه از ضلع ديگر خود به فضاهای ديگری مشرف‌اند.
خانه سجادی كاشان
عمارت سجادی با حياطی مركزی و وسيع از سه مجموعه فضايی مهم تشکيل شده که جبهه جنوبی شامل حوضخانه، شاه نشين و چهاراتاق سه دری است. حوضخانه و سقف ايوان اين بخش از عمارت با تزيينات يزدی بندی آراسته شده است.
خانه وثيق انصاری (سرهنگ وثيق) اصفهان
خانه در حدود 150 سال پيش توسط بزرگ خاندان وثيق انصاری، رييس مستوفيان دربار ظل السلطان، حاکم اصفهان ساخته شده و از زيباترين خانه‌های دوره قاجار در اين شهر به شمار می آيد.
خانه حاج مصور الملكی اصفهان
خانه شامل فضاهای متنوعی است كه در چهار سوی يک حياط مستطيل شكل قرار گرفته‌اند. مهم ترين اين فضاها با نماهايی متفاوت در جبهه جنوب خاوری خانه، جبهه‌ای كه در ابتدای ورود به حياط در چشم انداز مخاطب قرار می گيرد، واقع شده است.
خانه حاج حسن غفوری قزوينی‌ها اصفهان
مجموعه از دو حياط بيرونی و اندرونی تشكيل شده كه فضاهای مختلف خانه پيرامون آن ها واقع شده‌اند. جبهه شمالی هر دو حياط از ساير جبهه‌های آن ها مرتفع‌تر و مهم تر است و قرارگيری حوض در مقابل اين جبهه‌ها تاكيدی بر اهميت آن ها است.
خانه کهکشانی اصفهان
فضاهای اين خانه در سه جبهه حياط مرکزی آن قرار گرفته‌اند. جبهه شمالی دو طبقه بوده تالاری در ميانه خود دارد و دو اتاق سه دری در طرفين آن ديده می شود. هر يک از اين اتاق های سه دری ايوانچه‌ای جلوی خود دارد که بر روی آن در طبقه بالا اتاقی قرار گرفته است.
چله خانه اصفهان
در مجاورت مقبره بابا ركن الدين چند اتاق مربوط به يك ديگر واقع شده كه يكی از آن ها معروف به چله خانه می باشد و سابقاً مرتاضين در آن جا چله نشينی می كرده‌اند. بعضی از اين اتاق‌ها دارای گچ بری هايی ممتاز بوده و تا چند سال قبل اشعار نوشته شده بر روی گچ ديوار (خط نستعليق) خوانده می شده است.
خانه انگورستان ملک اصفهان
اين باغ انگور در زمان حکومت نادرشاه افشار به عنوان ماليات از مردم گرفته شد و در دوره ناصرالدين شاه قاجار به تملک مسئول امور مالی حکومت اصفهان، يعنی پدر حاج محمد ابراهيم ملک التجار در آمد. بعدها حاج محمد ابراهيم خان بنای انگورستان را به منظور برگزاری مراسم عزاداری و تعزيه احداث کرد.
خانه جمال قدسيه اصفهان
به اظهار مالک خانه با توجه به نقاشی ها و تزيينات تالارهای جنوبی و شمالی، قدمت قسمت هايی از بنا به دوره صفوی می رسد. دو کتيبه در تالار شمالی تاريخ های 1084 و 1265 هجری قمری دارند. اولين مدرسه ابتدايی اصفهان که توسط ميرزا عبدالحسين قدسی در سال 1287هـ . ش تأسيس گشت در سال 1310هـ . ش به اين خانه منتقل شد. اين مدرسه تا سال 1326هـ . ش داير بود و هنوز اين بنا به نام مدرسه قدسيه هم خوانده می شود.
خانه حاج رسولي ها اصفهان
تاريخ بنای اين خانه احتمالا اواخر دوره زنديه می باشد و بانی آن، بزرگ خاندان حاج رسوليها و از تجار معتبر اصفهان بوده است. فضاهای خانه در چهار چوب حياطی مستطيل شكل واقع شده‌اند. چهار تالار خانه كه در ميانه چهار جبهه حياط قرار گرفته‌اند، پوشيده از تزيينات مقرنس، قطاربندی، گچ بری، طلاكاری و نقاشی روی گچ می باشند و ضلع مجاور حياط هر چهار تالار را ارسی ظريف و زيبايی پوشانيده است.
خانه داويد اصفهان
فضاهای بسته خانه در چهار جبهه يک حياط مستطيل شكل قرار گرفته‌اند. مهم ترين مجموعه فضايی اين خانه در جبهه شمالی آن واقع شده كه شامل تالاری صليبی شكل با ارتفاع دو طبقه در ميانه و چهار اتاق سه دری در دو طبقه طرفين آن می باشد.
خانه دكتر اعلم اصفهان
اين خانه از بناهای اشرافی دوره قاجار به شمار می رود كه وجود تزيينات متنوع و گسترده در جای جای خانه مؤيد اين امر است. حياط وسيع خانه در چهار جبهه توسط فضاهای بسته احاطه شده است. جبهه شمالی مرتفع‌تر و بارزتر از ساير قسمت های خانه می باشد و شامل تالار شاه نشين‌دار بزرگی در ميانه و دو اتاق سه دری در طرفين است.
خانه سوکياسيان اصفهان
اين خانه از آثار باقی مانده از دوره صفوی است که امروزه دانشکده مرمت دانشگاه هنر در آن استقرار يافته است. اين بنا از حياطی وسيع و طويل و فضاهايی در دو جبهه شمالی و جنوبی تشکيل شده است. جبهه جنوبی که فضاهای مهم تری را در خود جای داده، از جهت ديگر به حياط ديگری مشرف است. اين جبهه شامل ايوانی دو ستونی است که مقابل يک حوضخانه زيبا نشسته است.
خانه شريفيان كاشان
عمارت شريفيان که قدمت آن به سال 1230 هـ.ق برمی گردد تركيبی از سه مجموعه فضايی است كه دو مجموعه مهم تر و اصلی آن دو طبقه و در جبهه‌های شمالی و جنوبی حياط قرار دارند.
خانه شيخ الاسلام و شرکا اصفهان
خانه شيخ الاسلام دارای حياط بسيار بزرگی است که فضاهای اصلی در شمال و جنوب آن ساخته شده‌اند. اين حياط غالبا محل بزگراری مراسم مذهبی بوده و محوطه سازی آن با ساير خانه‌های اصفهان متفاوت می باشد. به اين ترتيب که يک حوض نسبتا کوچک مقابل ايوان شمالی و دو باغچه به شکل هشت ضلعی در دو سوی آن قرار دارد. مهم ترين فضای خانه ايوان وسيع ستون‌داری است که در ميانه ضلع جنوبی حياط قرار گرفته است.
خانه عباسيان كاشان
عمارت عباسيان يكی از جالب ترين نمونه‌ها در بين خانه‌های كاشان است و به لحاظ تنوع و تعدد فضاهای اين خانه با هيچ يک از خانه‌های ديگر کاشان قابل مقايسه نيست. اين عمارت دارای حياطی كم وسعت و مرتفع است. ايوان اصلی خانه دارای تزيينات زيبای يزدی بندی بوده و ارتفاع آن از ساير قسمت های بنا بيش تر است. در پشت اين ايوان، تالار بزرگ صليبی شكلی قرار دارد كه به همراه ايوان مجموعه فضايی مهمی را پديد آورده است.
خانه عطارها كاشان
فضاهای عمارت عطارها در سه جبهه از حياط آن واقع شده و حياط برخلاف معمول جهت خاوری ـ باختری دارد. جبهه خاوری عمارت دارای ارتفاعی معادل دو طبقه است در حالی كه فضاهای واقع در دو سوی ديگر حياط جبهه‌های شمالی و جنوبی و همچنين ديوار جبهه باختری يک طبقه هستند و به اين ترتيب فضاهای حياط فراخ و دلباز شده است.
خانه عكاف‌زاده و شريف اصفهان
مجموعه اين خانه از دو بخش بيرونی و اندرونی تشكيل شده كه طی نيم قرن اخير از يكديگر تفكيک شده‌اند و امروزه در تملک خانواده‌های عكاف‌زاده و شريف می باشند. بخش بيرونی، دارای حياط مركزی كوچكی است كه فضاهای بسته در چهار طرف آن واقع شده‌اند. مهم ترين فضای اين بخش تالار جبهه شمالی است كه شاه نشينی به شكل نيم هشت و با ارتفاعی معادل يک طبقه دارد.
خانه لباف اصفهان
فضاهای خانه لباف در سه جبهه حياط وسيع آن قرار گرفته‌اند که جبهه شمالی مهم ترين و مرتفع‌ترين آن ها می باشد. اين جبهه شامل تالاری صليبی شکل در ميانه و دو اتاق در طرفين آن است. تالار توسط سه در چوبی به حياط گشوده می شود و از دو سوی ديگر به فضاهای پيرامون خود راه می يابد.
خانه مارتا پيترز اصفهان
خانه مارتا پيترز که بخش اصلی آن بنايی مکعب شکل و متعلق به دوره صفويه است الگويی متفاوت با خانه‌های عادی هم عصر خود دارد و به نظر می رسد طرح کلی اين خانه در ابتدا به صورت يک کوشک و در ميان باغ واقع بوده که در طول زمان دستخوش تغييراتی شده است.
عمارت عالی قاپو
اين قصر که در عهد صفويه «دولتخانه مبارکه نقش جهان» و «قصر دولتخانه» نام داشت، نمونه منحصر به فردی از معماری کاخ های عهد صفوی است که در اوايل قرن يازدهم هجری، به امر شاه عباس اول، ساخته شده است. شاه صفوی، سفيران و شخصيت های عاليقدر را در اين کاخ به حضور می پذيرفت. بعد از او هم، جانشينان وی در همين کاخ و در ملحقات آن، مانند عمارت حوضخانه و تالار مرواريد، مهمانان خود را به حضور می پذيرفتند.
كاخ چهل ستون اصفهان
چهل ستون از جمله بناهايی است که اصفهان ملقب به نصف جهان بخش مهمی از شهرت خود را مديون آن است. ساخت اين کاخ که ابتدا جهان نما نام داشته است در دوره شاه عباس اول و در وسط باغ چهل ستون (باغ جهان نما) كه بالغ بر 67000 متر مربع مساحت داشته آغاز و در دوره شاه عباس دوم به پايان رسيده است. طبق كتيبه داخل قصر سال 1057 هـ . ق به عنوان تاريخ بنای اين کاخ نقش بسته است و بعد از مدتی تغييراتی كلی در آن داده شد. در اين کاخ قسمت های ديدنی و جالب توجه زيادی از جمله، ستون‌های عظيم، تالارهای هجده ستون، تالار آيينه، شيرهای سنگی چهار گوشه حوض مركزی تالار و ازاره های مرمری منقش اطراف كه معرف صنعت حجاری دوره صفويه است، تزيينات عالی طلا كاری سرسرای پادشاهی، اتاق‌های طرفين تالار آينه و تابلوهای بزرگ نقاشی تالار پادشاهی (شامل تصوير شاهان صفوی)، تصويری از شاه عباس اول با تاج مخصوص و مينياتورهای ديگری در اتاق گنجينه كه در مرمت سال های 1334 و 1335 خورشيدی از زير گچ خارج شده است بر سقف ايوان و ديوار تالارهای كوچک و بزرگ اين كاخ نقاشی های زيبايی به چشم می خورد كه با رنگ های متنوع و جذاب چشم را می نوازند. اين نقاشی ها در قاب‌های چوبی ظريفی به اشكال مختلف هندسی كشيده شده‌اند و عمدتاً مراسم باريابی سفيران كشورهای خارجی به دربار صفوی و صحنه‌هايی از رزم سپاه ايران و قشون عثمانی و مجالسی از بزم درباريان صفوی را به نمايش می گذارند. افزون بر اين تصاوير بديع و زيبا، نقاشی های مينياتوری زيبايی نيز بر ديوار و سقف مشهود است. تزيينات آينه كاری، مقرنس كاری، گچ بری و لوح هايی با خط نسخ مشكی بر زمينه گل و بوته را بايد به مجموعه آثار هنری اين كاخ افزود.
کاخ هشت بهشت
عمارت تاريخی هشت بهشت نمونه ای از كاخ های محل سكونت آخرين سلاطين دوره صفوی است كه در دوره شاه سليمان (1080 هـ . ق) بنا شده و در مسير خيابان تاريخی چهارباغ قرار دارد. امروزه تنها بخش کوچکی در حدود 5000 متر از باغ وسيع و زيبای هشت بهشت بر جای مانده اما قصر تاريخی آن هنوز اثری ارزنده و جالب توجه است. کاشی کاری های زيبايی که تصوير انواع پرندگان، درندگان و خزندگان بر آن ها نقش شده است از آثار قابل توجهی هستند که نماهای خارجی قصر را تزيين کرده آينه كاری اين كاخ شاهد ديگری بر زيبايی بنا بوده است. شهرت اين كاخ گذشته از جنبه معماری و زيبايی، به علت به كاربردن سنگ های مرمر و طاق مقرنس كاری و نقاشی و مناظر كاشی كاری خاص آن است. ساختمان اين قصر دو طبقه، دارای شاه نشين و غلام گردش و اطاق های متعددی است. داخل ايوان‌های آن با نقوش زيبای طلايی تزيين شده است. در دهه اخير پارک مجلل و زيبايی به همت شهرداری اصفهان در اطراف اين كاخ تاريخی طراحی و ساخته شد كه در حال حاضر از گردشگاه های مهم شهر اصفهان محسوب می شود..
خانه تهامی كاشان
فضاهای عمارت تهامی در دو طبقه واقع شده‌اند که سطح طبقه اول پايين تر از سطح معبر عمومی مجاور خانه است و حياط اصلی به صورت گودال باغچه‌ای درآمده كه در هر چهار طرف آن فضاهای گوناگونی ساخته شده‌اند.
مهم ترين مجموعه فضايی خانه در جبهه جنوب خاوری آن واقع است. در وسط اين جبهه يک تالار پنج دری با دو فضای كوچک متصل به آن وجود دارد. تزيينات ظريف و پر كار گچ بری رنگی و آينه كاری زينت بخش سقف و ديوارهای تالاری است که در اين قسمت بنا قرار دارد. بادگيری بلند نيز در گوشه جنوبی اين جبهه و دو سرداب بزرگ در جبهه جنوب خاوری و شمال باختری اين عمارت قرار دارد و ورودی بنا نيز در جبهه جنوب خاوری با سر در و دو هشتی متصل به يكديگر واقع شده است
باغ فين كاشان
باغ فين در 6 كيلومتری جنوب شهر كاشان و در كنار روستای فين(كوچک) قرار دارد و از با ارزش ترين آثار تاريخی كاشان است. بنای بر جای مانده باغ، از دوران صفوی است كه بر روی بناهای دوره ديلمی ساخته شده و از لحاط باغ آرايی و آب رسانی دارای اهميت ويژه‌ای است. باغ فين از كاخ‌های صفوی بوده كه در زمان‌های بعد به ويژه زنديه و قاجاريه ، بناهايی به آن افزوده‌اند. بناهای اين باغ شامل سر درب ورودی و برج و باروی آن، شتر گلوی صفوی در ميانه باغ، شتر گلوی فتح علی شاهی و اتاق شاه نشين در جنوب خاوری باغ، موزه در باختر باغ و حمام‌های كوچک و بزرگ و كتابخانه در خاور باغ مي شود.
كاخ فرح آباد اصفهان
در دوره سلطنت شاه سلطان حسين مجموعه بناهای زيبايی كه شامل مدرسه چهارباغ و كاروان سرای مادر شاه و بازار شاهی (بازارچه بلند) و كاخ فرح آباد بوده، به آثار باشكوه دوره صفويه افزوده شد، كاروان سرای سه طبقه مادر شاه در جانب خاوری مدرسه سلطانی چهار باغ بنا شده و از نمونه‌های زيبای كاروان سراهای عهد صفويه است. سر در جنوبی اين کاروان سرا به سوی باغ فتح آباد و سر در شمالی آن در بازار شاهی باز می شده است. بازار شاهی كه امروزه آن را بازارچه بلند می نامند در طول ضلع شمالی مدرسه چهار باغ و كاروان سرای مادر شاه از خيابان چهار باغ تا حد خاوری هشت بهشت امتداد می يافته است. اين بازار تاريخی هم اكنون نيز با طاق‌های بلند و حجرات دو طبقه فوقانی و تحتانی وجود دارد و سر در شمالی مدرسه چهار باغ و سر در كاروان سرای مادر شاه در اين بازار واقع می باشد ولی يک قسمت از حد خاوری آن به مرور زمان تصرف شده و در نتيجه از طول اصلی بازار مقداری كاسته شده است. كاخ فرح آباد بنايی سست بنياد و از خشت خام بوده و در دامنه كوه صفه قرار داشته است.
از ديرباز در ايران محل داد و ستد عمومي را بازار مي گفتند. اين عنصر اصلي كه در معماري اسلامي جائي خاص براي خود باز كرده است شامل دو راسته از مغازه هاي انبوه روبروي هم هستند كه معمولاً سقفي زيبا آنها را به هم ارتباط مي دهد
آرامگاه سهراب سپهری
سهراب سپهری شاعر، عارف مشرب و طبيعت گرای معاصر است که در سال 1307 ه.ش در کاشان متولد شد و در سال 1359 ه.ش دارفانی را وداع گفت و در روستای مشهد اردهال کاشان به خاک سپرده شد.
آرامگاه مجلسی
اين آرامگاه در گوشه شمال غربی مسجد جامع اصفهان واقع شده و مدفن چند تن از علمای بزرگ شيعه، از جمله آخوند ملا محمد تقی مجلسی و فرزندش آخوند ملا باقر مجلسی_ صاحب بحارالانوار- است.
امامزاده آقا علی عباس
در 8 کيلومتری «بادرود» و 35 کيلومتری شمال شرقی نطنز (حدود 60 کيلومتری کاشان) بقعه و بارگاه باشکوهی با صحن وسيع و ساختمان های متعدد قرار دارد و منسوب است به فرزند امام موسی کاظم (ع) که به امامزاده آقا علی عباس معروف است.
زينبيه
بعد از دروازه طوقچی (ميدان قدس)، در کنار غربی جاده اردستان، در قريه ای به نام اوزنان يکی از مهم ترين زيارتگاه های اصفهان قرار دارد. اين محل آرامگاه يکی از دختران بزرگوار امام هفتم (ع) است.
بقعه شاه زيد
در شرقی ترين قسمت محله قديمی کرواسکان –خيابان بزرگمهر کنونی، بنای يکی ديگر از امامزاده های اصفهان به نام شاه زيد واقع شده که در دوره پادشاهی شاه محمد خدابنده صفوی بنا شده است.
بقعه ستی فاطمه
يکی از اماکن مقدس اصفهان به نام ستی فاطمه، در مجاورت بقعه شاهزادگان قرار دارد. بقعه ستی فاطمه، مقبره و ضريح دارد و معروف است که شخص مدفون در اين آرامگاه، فاطمه صغری بنت حضرت موسی بن جعفر (ع) است. ساختمان صحن و بقعه آن از دوره صفويه به يادگار مانده است.
حمام عبدالرزاق خان
يکی از حمام های تاريخی کاشان، حمام مشهور خان است. اين حمام که در مجموعه بازار کاشان قرار دارد.
حمام بازار
اين حمام که به نام حمام حاج سيد حسين عطار نيز معروف است، يکی از حمام های جالب در مجموعه بازار کاشان است که تاريخ بنای آن به سال 1242 ه.ق می رسد.
حمام باغ فين
در مجموعه باغ فين 2 حمام کوچک و بزرگ وجود دارد که هر يک دارای خزينه و حوض های متعدد آب هستند. حمام کوچک آن از حيث معماری چندان مهم نيست؛ اما حمام بزرگ آن با ستون های مرمری و سقف نقاشی شده، بسيار جالب توجه است. در حمام کوچک باغ فين واقعه قتل امير کبير (قهرمان مبارزه با استعمار در دوره قاجار) روی داده است و از اين حيث، ارزش و اعتبار تاريخی دارد.
حمام مجموعه اردهال
يکی از قسمت های مجموعه بناهای اردهال، واقع در 42 کيلومتری غرب کاشان، حمام آن است که ساخت آن به دوران صفوی مربوط است.
پل خواجو
پل خواجو يا «پل شاهی» که از اواخر دوره تيموری شالوده هايی داشته است، به امر شاه عباس دوم در سال 1060 هجری به صورت امروزی آن ساخته شد. اين پل در سال های نه چندان دور به نام های «پل شيراز» و «پل بابا رکن الدين» معروف بوده است.
پل شهرستان
اين پل در ناحيه «جِی» قديم و در 4 کيلومتری شرق اصفهان واقع شده و قديمی ترين پلی است که بر زاينده رود احداث شده است. پل شهرستان از نظر معماری فوق العاده جالب توجه است و به عقيده باستان شناسان اساس و بنياد آن به دوره ساسانيان مربوط است، ولی ساختمان های روی پل از نحوه معماری دوره اسلامی متأثر گرديده اند.
پل الله وردی خان
اين پل که در نوع خود شاهکار بی نظيری از آثار دوره شاه عباس اول صفوی است، به هزينه و نظارت سردار معروف او «الله وردی خان» بنا شده است. اين پل به نام های «سی و سه چشمه»، «چهار باغ»، «جلفا» و بالاخره «زاينده رود» معروف است. تاريخ بنای اين پل را شيخ علی نقی کمره ای شاعر زمان شاه عباس در يک قطعه شعر به ماده تاريخ، سال 1005 هجری ذکر کرده است. اين سال مقارن ايامی است که خيابان چهار باغ نيز احداث شده است.
اين پل يکی از شاهکارهای معماری و پل سازی ايران محسوب می شود و از زيبايی و عظمت انحصاری برخوردار است.
پل مارنان
نام اين پل که در اصل «ماربين» نام داشته، از کلمه «مهربين» اوستايی اخذ شده است. قرن ها قبل از ظهور زرتشت، معبد مهرپرستان بر فراز کوه سنگی قرار داشت. نام اين بلوک در دوره ساسانيان مهربين بود و در طول مدت 14 قرن دوره اسلامی به «ماربين» معروف شد.
پل سعادت آباد (پل جويی)
اين پل که با عرض کم و طول 147 متر بر روی زاينده رود و در فاصله دو پل الله وردی خان و پل خواجو ساخته شده است، از بناهای دوره شاه عباس ثانی در سال 1065 هجری قمری است.
وجه تسميه اين پل به (جويی)، و در تلفظ عامه مردم به «جوبی»، که در قرن اخير متداول شده است، به مناسبت جوی کوچک ظريفی از سنگ پارسی بود که در عهد صفوی بر روی پل تعبيه شد.
مدرسه چهارباغ
معروف به: مدرسه سلطاني، مدرسه مادرشاه، مدرسه امام جعفرصادق(ع)
مدرسه بابا قاسم (مدرسه اماميه) اصفهان
يكی از باباهای معروف اصفهانی كه مزارش پس از چند قرن هنوز زيارتگاه مشهوری به شمار می رود بابا قاسم اصفهانی است كه در ابتدای قرن هشتم هجری زندگی می كرده و از مردان عارف و سالک در راه حقيقت بوده و در زمان خود شهرت و محبوبيت داشته است.
مدرسه بزرگ صدر اصفهان
اين مدرسه از مدارس بزرگ طلبه نشين اصفهان است كه به وسيله حاج محمد حسين خان صدر اصفهانی حكمران مشهور دوره سلطنت فتحعلی شاه قاجار بنا شده كه منظره عمومی آن از آجر ساده است.
مدرسه جده بزرگ اصفهان
اين مدرسه از ابنيه زمان شاه عباس دوم صفوی است، که در سال 1058 هجری قمری ساخته شده و دارای صحن و دو طبقه حجره می باشد. صحن آن کاشی کاری و در کتيبه کاشی سردر آن سال 1058 هجری قمری ديده می شود. اين مدرسه در بازار بزرگ اصفهان قرار دارد.
مدرسه جده کوچک اصفهان
بانی اين مدرسه دو طبقه دلارام خانم است که در دوران شاه عباس دوم ساخته شده، لوحی به خط ثلث در اين مدرسه نصب است که حاوی تاريخچه ساختمان آن می باشد. و مورخ به سال 1057 هجری قمری است در کتيبه کاشی کاری سر در تاريخ سال 1056 هجری قمری هم ثبت شده است. اين مدرسه در بازار بزرگ اصفهان قرار دارد.
مدرسه جلاليه اصفهان
مدرسه جلاليه که در محله احمد آباد اصفهان واقع شده است. از آثار تاريخی دوره سلطنت شاه سلطان حسين صفوی است که به وسيله محمد حکيم در سال 1114 هجری بنا شده است. سردر و پشت بغل‌های صحن آن تزيينات کاشی دارد و آرامگاه بانی ساختمان مدرسه در يکی از حجره‌های آن واقع است.
مدرسه شمس آباد اصفهان
اين مدرسه از مدارس طلبه نشين دوره شاه سلطان حسين صفوی است كه درمحله شمس آباد اصفهان واقع شده است و به وسيله يكی از رجال آن دوره به نام آقا ميرمحمد مهدی تاجر عباس‌آبادی، در سال 1125 هجری قمری بنا شده است.
مدرسه عربان اصفهان
مدرسه عربان نزديک امام زاده احمد و مقبره آقا نجفی واقع شده است. اين مدرسه در دوره صفويه از مدارس داير طلبه نشين بوده که اكنون شهرت سابق خود را از دست داده و به ويرانی گراييده است. در سال های اخير به اهتمام سيد محمدرضا خراسانی از آن تعميری به عمل آمده و كتيبه‌ای در سر آن نصب شده است. كتيبه شامل نصف آيه 35 تا آخر آيه 37 از سوره (اسری) است.
مدرسه كاسه گران اصفهان
اين مدرسه طلبه نشين نيز از بناهای دوره شاه سليمان صفوی است كه در بازار «ريسمان» اصفهان واقع شده است. اين مدرسه تزيينات گچ بری و كاشی كاری های زيبايی دارد و به وسيله يكی از رجال آن دوره به نام آقا ميرمحمد مهدی ملقب به حكيم الملک در سال 1105 هجری قمری بنا شده است. كتيبه‌های داخل مدرسه سال 1103 هجری قمری را نشان می دهند.
مدرسه ملا عبدالله اصفهان
مدرسه ملاعبدالله در اول بازار امام اصفهان، واقع شده است. سر در مدرسه ملاعبدالله كه از مدارس طلبه نشين آن دوره است. اين مدرسه به فرمان شاه عباس اول جهت تدريس مولانا عبدالله شوشتری كه از علمای تراز اول دوره صفويه و مردی عالم و زاهد بوده و نزد شاه عباس قرب و منزلتی بزرگ داشته ساخته شده است.
مدرسه ميرزا حسين اصفهان
اين مدرسه از بناهای دوره شاه سليمان صفوی بوده كه در محله بيدآباد اصفهان واقع شده است. كتيبه سر در آن، اشعاری را در بر دارد که تاريخ آن، يعنی سال 1099 هجری قمری را نشان می دهد.
مدرسه نيماورد اصفهان
مدرسه نيماورد از مدارس مشهور و طلبه نشين اصفهان است كه در دوره سلطنت شاه سليمان صفوی به وسيله زينب بيگم همسرحكيم الملک بانی مدرسه كاسه گران احداث شده و با تزيينات فراوان گچ بری و خطوط بنايی و قطارهای گچ بری آراسته شده است. اين مدرسه در محله نيماورد اصفهان در مجاورت بازار بزرگ واقع شده است و از اين جهت كه محل تعليم عده كثيری از علما و دانشمندان بعد از دوره صفويه بوده، شهرت بسيار دارد. نام محله نيماورد از دوره سلاجقه به بعد در تاريخ ديده می شود.
مسجد جمعه يا جامع اصفهان
اين مسجد، در حقيقت مجموعه ای از ساختمان ها و آثار هنری دوره های بعد از اسلام تاريخ ايران است که يادگارهايی از پادشاهان، وزيران، اميران، بزرگان و بانوان خيّر ايرانی بعد از اسلام را دربردارد و بخشی از تحولات معماری دوره های اسلامی تاريخ ايران را، در مدت هزار سال، نشان می دهد.
مسجد جامع عباسی
ساختمان مسجد جامع عباسی، در ضلع جنوبی ميدان تاريخی اصفهان، در سال 1020 هجری قمری به فرمان شاه عباس اول و در بيست و چهارمين سال سلطنت وی شروع شد.
اين مسجد شاهکاری جاويدان از معماری و کاشی کاری و حجاری ايران در قرن يازدهم هجری قمری است. قطعات بزرگ سنگ های مرمر يکپارچه و سنگاب های نفيس، مخصوصا سنگاب نفيس شبستان غربی گنبد بزرگ که به تاريخ سال 1095 هجری قمری است، از ديدنی های جالب اين مسجد بی نظير تمدن ايرانی و اسلامی است.
مسجد شيخ لطف الله
اين مسجد بی نظير شاهکار ديگری از هنر معماری و کاشی کاری قرن يازدهم هجری قمری است که به فرمان شاه عباس اول در مدت 18 سال ساخته شده است. ساخت سردر معرق آن در سال 1011 هجری قمری اتمام يافته، و ساختمان و تزئينات آن در سال 1028 قمری، به اتمام رسيده است.
شيخ لطف الله از علمای بزرگ شيعه و از مردم «ميس» از قراء «جبل عامل» در لبنان امروزی بود که به دعوت شاه عباس اول در اصفهان اقامت گزيد. اين مسجد به منظور تجليل از مقام او و برای تدريس و نمازگزاری وی احداث و اختصاص يافت و به همين دليل نيز به مسجد شيخ لطف الله مشهور شد. شيخ لطف الله 6 سال قبل از درگذشت شاه عباس اول فوت کرد.
مسجد حکيم
يکی از بناهای جالب اصفهان، مسجد حکيم» است که در انتهای بازار رنگرزان واقع شده است.
منارجنبان
اين بنا به صورت يک بقعه و دو مناره است که بر روی قبر «عمو عبدالله» از زاهدان و صُلَحای معروف قرن هشتم هجری بنا شده است. و سنگ قبر آن تاريخ سال 716 هجری قمری، مقارن اواخر سلطنت «اولجايتو» ايلخان مغول، را نشان می دهد.
مناره چهل دختر
يکی از آثار جالب دوره سلجوقی در اصفهان مناره چهل دختر است که با تزئينات آجری و کتيبه های کوفی آراسته شده است. اين مناره را «ابوالفتح نهوجی» در سال 501 هجری بنا کرده است.
مناره های مسجد شاه
دو مناره ای که در دو طرف ايوان ورودی اين مسجد برپا شده اند، 37 متر ارتفاع دارند و بلندی اين مناره ها 6/43 متر است. دو مناره اخير، کاشی های معرق و کاشی های رنگی نمای خود را همراه با گلدسته ها حفظ کرده اند.
مناره زيار
اين مناره در دهکده «زيار» در 30 کيلومتری شرق اصفهان و در ساحل جنوبی زاينده رود واقع شده و تزئينات آجری زيبايی دارد. زمان ساختمان آن را قرن ششم هجری می دانند.
رباط شيخ عليخان
رباط شيخ عليخان يا کاروان سرای «چاله سياه» در 50 کيلومتری اصفهان واقع شده است. کتيبه لوح سنگی سر در آن به نام «شاه سليمان» و وزير او «شيخ عليخان» مزين است. تاريخ اتمام رباط سال 1098 هجری قمری ذکر شده است.
کاروان سرای مرنجاب
يکی از کاروان سراهای معتبر دوران صفوی (شاه عباسی)، کاروان سرای مرنجاب در 70 کيلومتری شرق کاشان است که به منظور استفاده کاروان های راه سايه کوه و جاده کوير نمک شاه عباسی احداث گرديده است.
کاروان سرای مهيار
اين کاروان سرا که در 52 کيلومتری جنوب اصفهان، و در دهکده ای به همين نام قرار گرفته است.
کاروان سرای سن سن کاشان
اين کاروان سرا در قريه سن سن در 40 کيلومتری جاده کاروانروی قم- کاشان بين دو روستای آب شيرين و مشکان، واقع شده است.
آتشگاه کوه سنگی
اين اثر تاريخی کهن ترين ميراث پيشينه اصفهان است که هم اکنون بقايای بنای آن در کوه سنگی در ارتفاع 1680 متر واقع شده است. آتشگاه کوه سنگی اصفهان با شماره 380 در تاريخ 1330، در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسيده است.
آتشکده ساسانی نطنز
در حوالی مسجد جمعه نطنز، در ميان سکويی به ارتفاع 2 متر از سطح زمين، آثار عمارت مختصر و جالب توجه کوشک مانندی وجود دارد که از لحاظ ظرافت و تناسب، شباهت کاملی به آثار ساختمانی دوره ساسانی دارد و احتمالا جايگاه آتشکده ای بوده است.
آتشدان سنگی
اين آتشدان سنگی به دوره هخامنشيان و ساسانيان مربوط است و در سميرم به دست آمده است. دو سر ستون سنگی آن به دوره ساسانی تعلق دارد و نقش خسرو پرويز بر روی آنها حک شده است: يکی از آنها سالم است و در موزه ايران باستان و ديگری که کمی شکستگی دارد، در کاخ چهل ستون اصفهان نگهداری می شود. اين دو سر ستون در حدود سال 1330 شمسی در اصفهان کشف شده است.
باغ نقش جهان:
اين باغ در مشرق و شمال كاخ چهلستون قرار داشته كه از باغهاي سلطنتي محسوب مي‌شده و به دستور شاه اسماعيل صفوي ساخته شده است.
باغ بادامستان:
اين باغ كه عمارت هشت بهشت در آن قرار داشته، به مساحت 25 هزار متر مربع بوده است. اين باغ سلطنتي بسيار زيبا، با كاخ مجلل آن ابتدا به بختياري‌ها و سپس به جلال‌السلطنه واگذار گرديده بود.
باغ انگورستان:
اين باغ سلطنتي متصل به كاخ چهلستون بوده و قسمت اندروني كاخهاي سلطنتي را تشكيل مي‌داده است. افغانها به طمع استخراج دفينه اين باغ را خراب كردند.
باغ غدير:
اين باغ در مشرق اصفهان قرار دارد و داراي فضايي وسيع و سالنهاي متعددي است. اين باغ مشجر داراي گل و چمن و حوض و فواره و تأسيسات ورزشي و سالن كتابخانه بوده و براي برگزاري نمايشگاههاي هنري و صنعتي و جلسات سخنراني از سالنهاي آن استفاده مي‌شود.
موزه چهل ستون
کاخ چهل ستون، در زمان شاه عباس اول و دوم صفوی و در سده يازدهم هجری قمری، در ميان باغ وسيعی ساخته شده است و يکی از نمونه های کم نظير سبک معماری دوران صفويه در اصفهان به شمار می رود. اين بنای معتبر تاريخی برای نخستين بار در سال 1337 ش. برای بازديد عموم آماده شد. پس از انقلاب اسلامی و طی يک وقفه ده ساله که به منظور بازسازی، مرمت و تجهيز آن صورت گرفت، مجدداً در بهمن ماه 1367 با نام موزه چهل ستون بازگشايی شد.
موزه هنرهای تزیینی
بخشهاي هفت گانه موزه
1-خط و كتابت 2-آثار لاكي و روغني 3-دستبافته ها و رودوزي هاي سنتي 4-نگارگري 5-آبگينه فلزي 6-آثار جنوبي 7-بخش آبگيينه
موزه ملی کاشان
باغ فين با درختان کهن، برج های قديمی، استخرها، جويبارهای متعدد و فواره های طبيعی (معروف به فواره های سليمانی) يکی از زيباترين تفرجگاه های تاريخی ايران به شمار می رود.
موزه هنرهای معاصر
بنايي است زيبا مربوط به دوره صفويه كه در نزديكي چهلستون و مركز شهر اصفهان قرار دارد. اين ساختمان در زمان حكومت قاجار تجديد بنا گرديده و مسعود ميرزا حاكم وقت اصفهان آنجا را محل سكونت خود قرار داد. در زمان رژيم گذشته نيز به عنوان ساختمان استانداري مورد استفاده قرار مي گرفت.
موزه تاريخ طبيعي
موزه تاريخ طبيعي اصفهان در 15 اسفند 1367 در تالار تيموري ( يكي از بناهاي باستاني عصر تيموريان ) كه از طرف شهرداري اصفهان در اختيار قرار داده شده تاسيس و راه اندازي گرديده است.
موزه شهدا
به مناسبت هفته دفاع مقدس در مهر ماه 1381 با هدف ترويج فرهنگ ايثار و شهادت و زنده نگهداشتن ياد و خاطره شهيدان انقلاب اسلامي و هشت سال دفاع مقدس و شناساندن و انتقال مفاهيم ارزشي شهيد و شهادت به نسل جوان تاسيس شد.
کليسای هاکوپ
کليسای هاکوپ اولين کليسای ارامنه اين ناحيه است که در سال 1065، بعد از مهاجرت ارمنيان به استان اصفهان، احداث شده و در حال حاضر، در حياط کليسای مريم واقع است. اين کليسا از آن جهت که اولين کليسای احداث شده ارامنه جلفاست، مورد احترام و توجه خاص آنها است.
کليسای بيت اللحم
اين کليسا درميدان جلفا، به فاصله کمی از کليسای مريم، قرار دارد. ساختمان آن را يکی از ارامنه نيکوکار آن دوره به نام «خواجه پطرس ولی جانيان» احداث کرده است.
کليسای گيورگ
اين کليسا يکی ديگر از کليساهای جالب و ديدنی ارامنه جلفاست که به کليسای غريب مشهور است. در اين کليسا، قطعات بزرگ سنگ های مقدس «اوچ کليسا» نگهداری می شود.
کليسای وانک
اين کليسا، بزرگترين و زيباترين کليسای جلفای اصفهان است که از نظر تزئينات و نقاشی های فضای داخلی بسيار جالب توجه است و گردشگران زیادی را به خود اختصاص داده.
آب انبار حاج صباغ
معروف ترين و باشکوه ترين آب انبار کاشان، آب انبار حاج سيد حسن صباغ است که در وسط بازار کاشان قرار دارد.
آب انبارهای مسير سيدعلی، مسجد وزير، مدرسه و مسجد ميان چال، عبدالرزاق خان کاشی، گذر نو و آب انبار بقعه حبيب بن موسی در کاشان.
آب انبارهای محله شهرينان (شاهينون)، حاج سيد صادق، حاج سيد قاسم، حاج سيد مرتضی، مسجد خاکی، دشت، حاج مير رحيم و ميدان در شهرستان اردستان.
آب انبارهای مصلی، ميدان و آب انبار بزرگ در شهر نائين.
آب انبار محله شهيدان در شهر هرند اصفهان.